Το «σενάριο της καταστροφής» για την Ελλάδα

Τρία σενάρια για την πορεία της ελληνικής οικονομίας διατύπωσε το Ίδρυμα Οικονομικών και Βιομηχανικών Ερευνών (ΙΟΒΕ), επιχειρώντας να κωδικοποιήσει τα διάφορα ενδεχόμενα για τις εξελίξεις στη χώρα μέσα στα επόμενα χρόνια.

Σύμφωνα με το «σενάριο της Ελπίδας», η Ελλάδα ακολουθεί, σε γενικές γραμμές, το πρόγραμμα δημοσιονομικής προσαρμογής του μνημονίου και εφαρμόζει, ταυτόχρονα, πολιτικές που διευκολύνουν την οικονομική ανάπτυξη και συνακολούθως τη δημοσιονομική προ- σαρμογή (απελευθέρωση επαγγελμάτων και αγορών, ιδιωτικοποιήσεις, ενίσχυση των επενδύσεων κ.λπ.).

Βάσει του σεναρίου αυτού, η ύφεση θα διαμορφωθεί στο 3,5% για το σύνολο του έτους (από πρόβλεψη για ύφεση 4%) και η οικονομική ανάπτυξη θα συνεχίσει να είναι αρνητική το 2011, αλλά η ύφεση θα είναι ηπιότερη του 2010 και θετική το 2012 (μεταξύ 1,5% και 2,5%), ενώ το δημοσιονομικό έλλειμμα προβλέπεται να μειωθεί κοντά στο 7% του ΑΕΠ το 2011 και κοντά στο 5% το 2012. Είναι πιθα- νό, όχι όμως βέβαιο, ότι η υλοποίηση του αισιόδοξου σεναρίου θα επιτρέψει σταδιακή επιστροφή της Ελλάδας στις διεθνείς χρηματοπιστωτικές αγορές.

Εξάρτηση από τη Γερμανία Βεβαίως, το δημόσιο χρέος συνεχίζει να αυξάνεται, ακόμα και με βάση το αισιόδοξο σενάριο (144% του ΑΕΠ το 2012 και το 2013). Κάτω από τις συνθήκες αυτές, οι διεθνείς χρηματοπιστω- τικές αγορές είναι πιθανό να συνεχίσουν να μην επιθυμούν να μας δανείσουν, δηλαδή τα spreads να μη μειωθούν δραστικά.

Η πιθανότερη και λογικότερη έκβαση στην περίπτωση αυτή είναι η επέκταση του χρονικού ορίζοντα των δανείων που μας έχει χορηγήσει η τρόικα.

Σε γενικές γραμμές, σύμφωνα με το ΙΟΒΕ, η σωτηρία στο σενάριο αυτό εναπόκειται στα χέρια της τρόικας, και ιδιαίτερα της γερμανικής κυβέρνησης, γεγονός που δημιουργεί την ελπίδα, αλλά όχι τη βεβαιότητα, ότι θα αποφευχθεί η στάση πληρωμών, καθώς η Ελλάδα θα εξαρτάται από οικονομικές αλλά και πολιτικές εξελίξεις, ιδιαίτερα στη Γερμανία.

Το «σενάριο της καταστροφής»

Το σενάριο αυτό προβλέπει ότι η δημοσιονομική προσαρμογή εγκαταλείπεται λόγω των ποικίλων αντιδράσεων ή συνεχίζεται μεν αλλά χωρίς διαρθρωτικές αλλαγές.

Στην πρώτη περίπτωση επέρχεται «ακαριαίος θάνατος» με παύση εκταμίευσης των υπόλοιπων δόσεων του δανείου και στάση πληρωμών της Ελλάδας, ενώ στη δεύτερη περίπτωση είναι πολύ πιθανό ότι επέρχεται «αργός θάνατος», υπό την έννοια ότι η οικονομία θα αντιδράσει αρνητικά στη «σκέτη» δημοσιονομική προσαρμογή, αφού η έλλειψη διαρθρωτικών αλλαγών δεν θα μπορέσει να δημιουργήσει «αντισώματα» με την ενίσχυση της ανταγωνιστικότητας και τη βελτίωση του ισοζυγίου τρεχουσών συναλλαγών. Στην περίπτωση αυτή θα αργήσει αλλά τελικά θα επέλθει στάση πληρωμών λόγω μακροχρόνιας στασιμότητας του ΑΕΠ.

Η εξέλιξη αυτή θα αποβεί καταστρεπτική για την ευημερία της πλειοψηφίας του ελληνικού λαού και θα θέσει σε κίνδυνο τη σταθερότητα του ευρώ. Το «σενάριο της σωτηρίας» Σύμφωνα με το τρίτο σενάριο του ΙΟΒΕ, προβλέπεται ότι η κυβέρνηση υιοθετεί τις πολιτικές του πρώτου σεναρίου ταυτόχρονα με επιθετική πολιτική αξιοποίησης της ακίνητης κρατικής πε- ριουσίας. Το άμεσο αποτέλεσμα είναι να προεξοφληθεί από τις διεθνείς χρηματοπιστωτικές αγορές η εξόφληση μέρους του δη- μόσιου χρέους.

Αυτή η θετική εξέλιξη οδηγεί στην προσδοκία ότι αργά ή γρήγορα ο λόγος του δημόσιου χρέους προς το ΑΕΠ θα υποχωρήσει και απομακρύνει το καταστρεπτικό για την ευημερία του ελληνικού λαού ενδεχόμενο της στάσης πληρωμών.

Ωστόσο, το ΙΟΒΕ υπογραμμίζει ότι για την επίτευξη του σεναρίου αυτού πρέπει να γίνει μια προσπάθεια αποτίμησης της δημόσιας ακίνητης περιουσίας, να εξεταστούν οι τρόποι αξιοποίησής της και τα δυνητικά έσοδα του Δημοσίου, καθώς και να αποτυπωθεί η δυναμική του δημοσίου χρέους σε βάθος χρόνου (π.χ. για την επόμενη δεκαετία) λαμβάνοντας υπόψη αυτό τον παράγοντα.

Παράλληλα με τα τρία αυτά σενάρια το ΙΟΒΕ εκτιμά ότι η εντεινόμενη μείωση της ζήτησης και της οικονομικής δραστηριότητας, η αβεβαιότητα για την επίτευξη των δημοσιονομικών στόχων και η ανησυχία που όλα αυτά προκαλούν επιδρούν αρνητι- κά στο χώρο της εργασίας.

Το ΙΟΒΕ διαπιστώνει αύξηση κατά 2,9% της ανεργίας στο β’ τρίμηνο φέτος σε σχέση με το ίδιο διάστημα πέρσι, την οποία αποδίδει στη μείωση της απασχόλη- σης (-2,3% κατά το β’ τρίμηνο φέτος) αλλά και στην αύξηση του εργατικού δυναμικού, το οποίο έχει ξεπεράσει τα 5 εκατομμύ- ρια. Με βάση αυτές τις διαπιστώσεις, το ΙΟΒΕ εκτιμά ότι η ανεργία θα κινηθεί ελαφρώς πάνω από 12% για το σύνολο του 2010 και πάνω από 13,5% το 2011.