Οι 500 εταιρείες με τα μεγαλύτερα κέρδη στην Ελλάδα

Η οικονομική κρίση έφερε τα πάνω κάτω στον επιχειρηματικό χάρτη, καθώς στην έκδοση της ΙCΑΡ Group με τις 500 πιο κερδοφόρες επιχειρήσεις της χώρας, βάσει των κερδών του 2009, «απουσιάζουν» 106 εταιρείες οι οποίες είχαν περιληφθεί στην περυσινή λίστα των Βusiness Leaders.

Αντιθέτως, στις 20 πιο κερδοφόρες επιχειρήσεις μεταξύ των 500 προέκυψε μόνο μία νέα είσοδος, γεγονός που δείχνει ότι οι μεγάλοι όμιλοι αντέχουν. Χαρακτηριστικό είναι επίσης ότι στις 500 πιο κερδοφόρες εταιρείες του 2009 μόνο 98 εταιρείες είναι εισηγμένες, κάτι που που δικαιολογεί εν μέρει την κατακρήμνιση και των μετοχικών αξιών.

Η ελληνική οικονομία έχει εισέλθει από το 2009 σε περίοδο ύφεσης, κάτι που αποτυπώνεται στη ραγδαία επιδείνωση των βασικών μακρο-οικονομικών μεγεθών. Παρ΄ όλα αυτά, αρκετές δυναμικές ελληνικές επιχειρήσεις προσαρμοζόμενες στις νέες συνθήκες και εντείνοντας τις προσπάθειές τους εμφάνισαν ιδιαίτερα θετικές επιδόσεις στα οικονομικά τους αποτελέσματα. Με βάση τα μεγέθη του συνόλου των εταιρειών για τις οποίες υπήρχαν διαθέσιμοι ισολογισμοί (περίπου 30.000), τα κέρδη προ φόρων, χρηματοδοτικών, επενδυτικών αποτελεσμάτων και συνολικών αποσβέσεων (ebitda) μειώθηκαν κατά 9,6%. Αντιθέτως οι 500 επιχειρήσεις που ξεχώρισε η ΙCΑΡ Group εμφάνισαν μεν το 2009 μείωση τζίρου κατά 8,6% αλλά αύξησαν τα ebitda κατά 11,4%.

Τα κριτήρια κατάταξης
Το κριτήριο με βάση το οποίο από το 2008 γίνεται η κατάταξη των επιχειρήσεων (και ομίλων αντίστοιχα) από την ΙCΑΡ είναι τα κέρδη ebitda, δηλαδή τα κέρδη της επιχείρησης από λειτουργικές δραστηριότητες πριν από την επίδραση των χρηματοοικονομικών και έκτακτων εσόδων- εξόδων, καθώς και των αποσβέσεων επί των παγίων στοιχείων.

Οι 500 επιχειρήσεις οι οποίες ξεχώρισαν με τις επιδόσεις τους κάλυψαν το 85%περίπου των συνολικών κερδών ebitda (ποσοστό ακόμη υψηλότερο συγκριτικά με το 79% της περυσινής έκδοσης), καθώς και σχεδόν το 51% του συνολικού κύκλου εργασιών όλων των εταιρειών Ωστόσο ακόμη και αυτές δεν έμειναν ανεπηρέαστες από την αρνητική συγκυρία. Ενδειξη αυτού αποτελεί το ότι το κατώτατο όριο κερδών ebitda προκειμένου να συμπεριληφθεί μια εταιρεία στην κατάταξη των πιο κερδοφόρων το 2009 διαμορφώθηκε σε 4,76 εκατ. ευρώ, μειωμένο κατά 9% σε σχέση με το όριο των 5,25 εκατ. ευρώ του 2008 (το οποίο είχε ήδη μειωθεί κατά 11% σε σχέση με το όριο των 5,90 εκατ. ευρώ το 2007).

Επίσης η αυξημένη συνολική κερδοφορία μπορεί ουσιαστικά να αποδοθεί σε δύο κυρίως επιχειρήσεις (ΔΕΗ, Ελληνικά Πετρέλαια), εταιρείες οι οποίες εμφάνισαν ιδιαίτερα υψηλή κερδοφορία το 2009, γεγονός που αποδίδεται (σε μεγάλο βαθμό) σε ευνοϊκές συγκυρίες σχετικά με την υποχώρηση των διεθνών τιμών πετρελαίου κ.ά. Η μεταβολή των κερδών ebitda των δύο αυτών εταιρειών από κοινού καλύπτει περίπου το 99% της συνολικής (σωρευτικής) αύξησης των κερδών ebitda των 500 εταιρειών της κατάταξης. Αρα, αν εξαιρεθούν οι δύο αυτές εταιρείες, τα κέρδη των υπόλοιπων 498 εταιρειών κατά το 2009 θα ήταν περίπου στα επίπεδα των αντίστοιχων κερδών του 2008.

Στην πρώτη εικοσάδα των πλέον κερδοφόρων εταιρειών η πλειονότητα παρέμεινε σταθερή, με τις 19 εκ των 20 να εμφανίζονται στην κορυφή τόσο το 2009 όσο και στην αντίστοιχη κατάταξη κατά το 2008 (η νέα είσοδος αφορά τη Wind). Οι 20 αυτές επιχειρήσεις παρουσίασαν αύξηση κερδών ebitda (κατά 810 εκατ. ευρώ) σε σύγκριση με την αντίστοιχη περυσινή κορυφαία εικοσάδα εταιρειών, παράλληλα δε αντιπροσωπεύουν το 45% του συνολικού ebitda (από το 38% του 2008) όλων των ελληνικών επιχειρήσεων, γεγονός που ισχυροποιεί το συμπέρασμα ότι η υψηλή κερδοφορία χαρακτηρίζει έναν περιορισμένο αριθμό εταιρειών.

Θετική εξέλιξη μπορεί να χαρακτηρισθεί η σημαντική αύξηση των ιδίων κεφαλαίωντων πλέον κερδοφόρων ελληνικών εταιρειών, σε αντίθεση με το γενικότερο κλίμα που χαρακτηρίστηκε από μείωση των επιχειρηματικών επενδύσεων.

Τρόφιμα και ποτά
Στον τομέα της Βιομηχανίας γενικά (ανεξαρτήτως επί μέρους κλάδων) στην κορυφή της κατάταξης βρίσκονται έξι επιχειρήσεις που εμφάνισαν το 2009 κέρδη ΕΒΙΤDΑ υψηλότερα των 100 εκατ. ευρώ η καθεμία. Κορυφαία (βάσει κερδοφορίας) βιομηχανική επιχείρηση για το 2009 ήταν η εταιρεία Ελληνικά Πετρέλαια ΑΕ.

Ακολουθούν κατά σειρά μια επιχείρηση του κλάδου φαρμάκωνκαλλυντικών (Αlapis ΑΒΕΕ), μια εταιρεία του κλάδου προϊόντων πετρελαίου (Μότορ Οϊλ Ελλάς Διυλιστήρια Κορίνθου ΑΕ), δύο βιομηχανίες ποτών (Αθηναϊκή Ζυθοποιία ΑΕ, Coca-Cola Ελληνική Εταιρεία Εμφιαλώσεως ΑΕ) και μια εταιρεία του κλάδου μη μεταλλικών ορυκτών (Τιτάν ΑΕ Τσιμέντων). Στη βιομηχανία παρατηρείται σχετικά υψηλός βαθμός συγκέντρωσης της κερδοφορίας, εφόσον οι προαναφερθείσες επιχειρήσεις πραγματοποίησαν από κοινού συνολικά κέρδη ΕΒΙΤDΑ ύψους 1.107,7 εκατ. ευρώ (κάλυψαν μερίδιο περίπου 36% του συνόλου των αντίστοιχων κερδών των 150 βιομηχανικών εταιρειών).

Μεγάλος δανεισμός σε εμπόριο και τουρισμό
Ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζει η σύγκριση βασικών δεικτών, όπως η απόδοση ιδίων κεφαλαίων ή η σχέση ξένων προς ίδια κεφάλαια για κάθε έναν κλάδο ξεχωριστά. Για τους σκοπούς της ανάλυσης επελέγησαν οι δείκτες που προκύπτουν βάσει των ενοποιημένων μεγεθών για κάθε τομέα και όχι βάσει υπολογισμού του μέσου αριθμητικού δείκτη (από το σύνολο των δεικτών των επί μέρους εταιρειών του τομέα), προς εξομάλυνση των «παραμορφώσεων» που προκύπτουν από τις ακραίες τιμές δεικτών ορισμένων εταιρειών που επηρεάζουν τον αντίστοιχο μέσο δείκτη τομέα κατά περίπτωση. Συγκρίνοντας διαχρονικά την εξέλιξη των δεικτών, διαπιστώνεται σε γενικές γραμμές βελτίωση κατά το 2009. Τις καλύτερες επιδόσεις όσον αφορά τον δείκτη Κερδοφορίας ΕΒΙΤDΑ είχαν ο τομέας του Τουρισμού (με δείκτη 41,7% το 2009) και ο τομέας των Λοιπών Υπηρεσιών (23,9%), ενώ και οι δύο αυτοί τομείς εμφανίζουν σημαντική βελτίωση του εν λόγω δείκτη το τελευταίο έτος. Περαιτέρω με βάση την Αποδοτικότητα Ιδίων Κεφαλαίων (δείκτης RΟΕ), κορυφαίες αναδείχθηκαν και πάλι οι επιδόσεις του τομέα των Ασφαλειών και του Εμπορίου, με μέσους δείκτες 26,3% και 22,8% αντίστοιχα κατά το 2009, ενώ αντίθετα τον χαμηλότερο δείκτη αποδοτικότητας ιδίων κεφαλαίων εμφανίζει ο τομέας του Τουρισμού (4,8%).

Εντύπωση προκαλεί η συνεχιζόμενη υποχώρηση που εμφανίζει ο αντίστοιχος μέσος δείκτης των Τραπεζών (7,5% το 2009 από 12% το 2008). Αντίθετα, ο μέσος δείκτης RΟΕ της Βιομηχανίας βελτιώθηκε σχεδόν κατά τρεις ποσοστιαίες μονάδες.

Σχετικά με τον δείκτη Ξένων προς ίδια Κεφάλαια, επιβεβαιώνεται και πάλι το γεγονός ότι την υψηλότερη δανειακή επιβάρυνση παρουσιάζει ο τομέας του Εμπορίου και του Τουρισμού, ενώ τον χαμηλότερο δείκτη εμφανίζει η Βιομηχανία.

Οι 200 πλέον κερδοφόροι όμιλοι
Πέραν της κατάταξης των μεμονωμένων εταιρειών, στην έκδοση των «Βusiness Leaders» παρουσιάζονται και οι 200 πιο κερδοφόροι όμιλοι εταιρειών στην Ελλάδα, βάσει των δημοσιευμένων ενοποιημένων ισολογισμών του έτους 2009, με χρήση του ίδιου ακριβώς κριτηρίου κατάταξης, ήτοι τα κέρδη ΕΒΙΤDΑ. Σε επίπεδο ομίλων αποτυπώνεται η εξέλιξη των μεγεθών που προκύπτουν από τη συνολική δραστηριότητα των επιχειρηματικών ομίλων, η οποία και διαφοροποιείται σε πολλά σημεία από την εικόνα που προκύπτει σε επίπεδο μεμονωμένων εταιρειών. Σημειωτέον ότι 20 όμιλοι της αντίστοιχης κατάταξης του 2008 δεν περιλαμβάνονται στη νέα κατάταξη και αντικαταστάθηκαν από νεοεισερχόμενους ομίλους.

Από τους ομίλους αυτούς, 12 εμφάνισαν ζημιογόνα αποτελέσματα (αρνητικά κέρδη ΕΒΙΤDΑ) το 2009 με συνέπεια, ενώ τα συνολικά κέρδη ΕΒΙΤDΑ των 20 ομίλων που εξαιρέθηκαν ανέρχονταν σε 351,7 εκατ. ευρώ το 2008, τα αντίστοιχο μέγεθος να μετατραπεί σε ζημιές ύψους 555,6 εκατ. ευρώ κατά το 2009. Βάσει των στοιχείων των ενοποιημένων ισολογισμών του 2009 προκύπτει επιδείνωση των αποτελεσμάτων των ομίλων. Συγκεκριμένα ο συνολικός κύκλος εργασιών των ομίλων της κατάταξης μειώθηκε περίπου κατά 11%. Επίσης τα συνολικά κέρδη ΕΒΙΤDΑ μειώθηκαν κατά 4,5% και τα προ φόρων κέρδη κατά 9,6% (σε αντίθεση με τα αποτελέσματα των 500 εταιρειών που εμφάνισαν αύξηση κερδών, για τους λόγους που προαναφέρθηκαν).

Ωστόσο τα συνολικά ίδια κεφάλαια των ομίλων καταγράφουν σημαντική αύξηση (13,5%) το 2009. Και σε αυτό το επίπεδο διαπιστώνεται ότι καθοριστικό ρόλο έχει μια μικρή ομάδα επιχειρηματικών και τραπεζικών ομίλων, εφόσον οι 20 κορυφαίοι όμιλοι της κατάταξης κάλυψαν (από κοινού) ποσοστό της τάξεως του 74% επί των συνολικών κερδών ΕΒΙΤDΑ, καθώς και το 61% του συνολικού κύκλου εργασιών που πραγματοποίησαν οι 200 όμιλοι της κατάταξης.

Κορυφαίος όμιλος βάσει κερδοφορίας για το 2009 ανεδείχθη και πάλι ο όμιλος εταιρειών ΟΤΕ. Στη συνέχεια ωστόσο υπήρξε εναλλαγή, με την αναρρίχηση του ομίλου εταιρειών ΔΕΗ στη δεύτερη θέση (ενώ με βάση τα αντίστοιχα κέρδη του ομίλου για το 2008 κατετάγη 13ος). Στις επόμενες θέσεις της κατάταξης βρίσκονται οι όμιλοι εταιρειών Εθνικής Τράπεζας και η Cosmote.

Οι τράπεζες έχασαν τα πρωτεία
Το ελληνικό τραπεζικό σύστημα τα τελευταία χρόνια ήλθε αντιμέτωπο με τις συνέπειες της διεθνούς χρηματοπιστωτικής αναταραχής, ενώ πολύ πρόσφατα αντιμετώπισε και την ιδιαίτερα αρνητική στάση των διεθνών χρηματαγορών έναντι της χώρας, γεγονός που επιβάρυνε εν τέλει το ελληνικό τραπεζικό σύστημα και επέδρασε στην κερδοφορία του κλάδου. Οι επιχειρήσεις του τραπεζικού τομέα αντιμετώπισαν προβλήματα ρευστότητας, όταν η δημοσιονομική κρίση οδήγησε στην υποβάθμιση της πιστοληπτικής ικανότητας της χώρας, γεγονός που αντανακλάται και στη λειτουργία των τραπεζών, περιορίζοντας την πρόσβασή τους στις διεθνείς κεφαλαιαγορές.

Από την επί μέρους κατάταξη μεταξύ τραπεζών- εταιρειών factoring αναδεικνύονται οι πλέον κερδοφόρες επιχειρήσεις, οι οποίες το 2009 ήταν κατά σειρά οι εξής: Αlpha Βank ΑΕ, Εθνική Τράπεζα της Ελλάδος ΑΕ, Ελλάδος Τράπεζα ΑΕ, Κύπρου Τράπεζα Δημόσια Εταιρεία, Πειραιώς Τράπεζα ΑΕ. Οι πέντε αυτές τράπεζες κάλυψαν από κοινού το 81,2% των συνολικών κερδών ΕΒΤD αυτής της κατηγορίας.

Επισημαίνεται ότι οι έξι από τις 16 συνολικά τράπεζες της κατάταξης βρίσκονται στην πρώτη εικοσάδα των πλέον κερδοφόρων επιχειρήσεων. Η κατηγορία αυτή εξακολουθεί να έχει μεγάλη βαρύτητα, παρά την υποχώρηση της κερδοφορίας της στις παρούσες συνθήκες. Την πρωτοκαθεδρία στα κέρδη, όπως προκύπτει από την κατάταξη, κατέχουν πλέον οι εταιρείες από τον κλάδο των λοιπών υπηρεσιών, όπως η ΔΕΗ από την ενέργεια, ο ΟΠΑΠ από τα τυχερά παιχνίδια και οι ΟΤΕ και Cosmote από τον κλάδο των τηλεπικοινωνιών.

Το Βήμα