Η νέα Ευρώπη: Βορράς εναντίον Νότου

Μια παρέα ανατολικοευρωπαίων κάθεται σε μια ταβέρνα στον Άγιο Νικόλαο της Κρήτης και ανταλλάσσει ιστορίες. Κάνουν πλάκα με τη «καλή ζωή» που ζουν οι Έλληνες, δηλαδή ξεκούραση, και γενικά πολλές διακοπές, τις οποίες όμως πληρώνουν οι Γερμανοί. Σχολιάζουν με σκωπτικό τρόπο το γεγονός ότι ακόμη και ο χρόνος κυλά πιο αργά στην Ελλάδα. Ένας αρχίζει να αναφέρει τη κατάσταση που επικρατεί στα ακίνητα, όπου όλα έχουν δυο τιμές: την επίσημη και την πραγματική. Οι φόροι αναλογούν στην επίσημη, τα χρήματα της αγοράς όμως, πληρώνονται στη πραγματική. «Όλοι…», λέει «…το γνωρίζουν, και όλοι κάνουν τα στραβά μάτια. Ακόμη και η εφορία».

«Πράγματι», απαντά κάποιος άλλος. «Τέτοιους διεφθαρμένους γραφειοκράτες είχαμε και στην Εσθονία». «Το ίδιο και στη Πολωνία», συμπληρώνει κάποιος, «αλλά παλιά, τότε που η Ευρώπη ήταν διαιρεμένη σε Δύση και Ανατολή». Τώρα, όπως όλα δείχνουν, τουλάχιστον για μερικούς, η Ευρώπη ξαναδιαιρείται, αυτή τη φορά σε Βορρά και Νότο.

Σε πολλούς δεν αρέσει αυτός ο καινούργιος διαχωρισμός. Ειδικά σε κάποιους του νέου Νότου, που οι χώρες τους δεν βρίσκονται γεωγραφικά στη νότια πλευρά της ηπείρου. Για αυτούς, ο διαχωρισμός δεν είναι γεωγραφικός αλλά πολιτικός. Ο Νότος αποτελείται από όλα εκείνα τα κράτη των οποίων οι πολιτικές τάξεις δεν έχουν καταφέρει να ισορροπήσουν τους κρατικούς τους προϋπολογισμούς, δεν έχουν μειωθεί οι δημόσιοι υπάλληλοι, και οι ψηφοφόροι τους δεν αποδέχονται τη λιτότητα. Ελλάδα, Ισπανία, Πορτογαλία, Ιταλία, Ουγγαρία, Βουλγαρία, και Ιρλανδία.

Ο Βορράς αποτελείται από τα γεράκια των προϋπολογισμών: Γερμανία, Πολωνία, Εσθονία, Σκανδιναβία, Τσεχία, και Σλοβακία. Η νέα βρετανική κυβέρνηση, με τα μέτρα λιτότητας που εφαρμόζει, σκοπεύει να επιστρέψει στις τάξεις του Βορρά, μετά από την εμπειρία της σε συνθήκες Νότου. Η Γαλλία πάλι, κλυδωνίζεται κάπου στη μέση των δύο. Ο πλούτος δεν είναι βόρειος. Μεγάλο μέρος του Νότου είναι εύπορο. Όμως στον Βορρά, ο ιδιωτικός πλούτος έχει αναπτυχθεί παράλληλα με τον δημόσιο τομέα. Ο ιδιωτικός πλούτος και οι δημόσιες σπατάλες είναι ίδιον του Νότου.
Αυτή είναι η μια άποψη. Η κατηγοριοποίηση είναι υποκειμενική, και η συμμετοχή σε μια από τις δυο «λέσχες» μπορεί κάλλιστα να αμφισβητηθεί. Η γραφειοκρατία της Πολωνίας δεν είναι και πολύ καλύτερη από αυτήν της Ισπανίας. Ο ιρλανδικός καπιταλισμός είναι σε πολλά σημεία πιο υγιής από αυτόν της Τσεχίας. Το επίπεδο ζωής των Ιταλών είναι κατά πολύ ανώτερο αυτού των Εσθονών. Και κάποιοι πολιτικοί ηγέτες του Νότου, παραδόξως οι σοσιαλιστικές κυβερνήσεις της Ισπανίας και της Ελλάδας, αγωνίζονται να επιβάλλουν μεταρρυθμίσεις που θα έπρεπε να ισχύουν από καιρό, προκειμένου να μετατρέψουν τις οικονομίες τους σε «βόρειου τύπου».

Όπως και να έχει, δύσκολα αμφισβητείται η ύπαρξη αυτού του νέου διαχωρισμού της Ευρώπης σε Βορρά και Νότο. Και μάλιστα είναι πιο σημαντικός από ότι ο παλιός μεταξύ Ανατολής και Δύσης. Όπως δεν μπορούμε να αγνοήσουμε τη σκληρή πραγματικότητα του Βορρά, που κυριαρχείται ξεκάθαρα από τη Γερμανία. Μέχρι στιγμής η Γερμανία δίνει το παράδειγμα. Έχει υψηλούς ρυθμούς ανάπτυξης, εξαιτίας πρόσφατων εργασιακών και φορολογικών μεταρρυθμίσεων, και ελκύει μιμητές αντί για υφιστάμενους. Η γερμανική οικονομική ισχύς στη περιοχή είναι μεγάλη και προβλέπεται να μεγαλώσει και άλλο.

Προς το παρόν, ο νέος Βορράς δεν έχει σχέση με την ευρωζώνη. Κάποια μέλη του δεν χρησιμοποιούν καν το ευρώ, ενώ άλλα στο Νότο το χρησιμοποιούν. Ακούγεται σαν παραλογισμός. Οι όλο και πιο όμοιες, βαθιά διασυνδεδεμένες, αναπτυσσόμενες , και συνεχώς συγκλίνουσες οικονομίες του Βορρά, έχουν διαφορετικά νομίσματα. Από την άλλη, κράτη με ριζικά διαφορετικές απόψεις σχετικά με τις δημόσιες δαπάνες και τους προϋπολογισμούς, όπως είναι οι Γερμανία, Γαλλία, Ιταλία, και Ελλάδα, είναι μέλη μιας κοινότητας με κοινό νόμισμα. Δεν ακούγεται λογικό να εγκαταλειφθεί το ευρώ για χάρη ενός νέου «βόρειου» νομίσματος; Και πόσος καιρός θα χρειαστεί να περάσει, μέχρις ότου αυτή η ιδέα υιοθετηθεί, ειδικά από τους Γερμανούς;

Δεν έχουμε φτάσει ακόμη εκεί. Η Ευρώπη, με αρχηγό της την Γερμανία, έσωσε την ελληνική οικονομία πριν μερικούς μήνες, δανείζοντας στην Αθήνα μεγάλα ποσά. Με αντάλλαγμα όμως, κάποιες μαζικές δομικές και δημοσιονομικές αλλαγές. Η διάσωση αυτή όμως δεν έγινε στο όνομα κάποιας ευρωπαϊκής αλληλεγγύης, ή επειδή ο νέος Βορράς αισθάνεται κάποια υποχρέωση απέναντι στον Νότο. Έγινε με διστακτικότητα και με μισή καρδιά, επειδή αρκετές τράπεζες είχαν στα χέρια τους πολλά ελληνικά ομόλογα. Και τέλος, μια πρόβλεψη: Δεν πρόκειται ποτέ να επαναληφθεί κάτι παρόμοιο.

antinews