Πώς γίνεται η ρύθμιση στα χρέη με τον νέο νόμο

Χιλιάδες κατόχους καταναλωτικών, στεγαστικών και επαγγελματικών δανείων που βρίσκονται σε οικονομική αδυναμία καταβολής των οφειλών τους προς τις τράπεζες αφορούν οι ρυθμίσεις του νομοσχεδίου που κατέθεσε προ ημερών στη Βουλή η υπουργός Οικονομίας και Ανταγωνιστικότητας κυρία Λούκα Κατσέλη.

Ο άμεσα υπεύθυνος για τη διαμόρφωση του νομοσχεδίου, Γενικός Γραμματέας Καταναλωτή κ. Δ. Σπυράκος, θεωρεί ότι η εφαρμογή του Πτωχευτικού Δικαίου στο επίπεδο του φυσικού προσώπου μπορεί να λειτουργήσει ευεργετικά για σημαντικές ομάδες του πληθυσμού που λόγω δυσμενών οικονομικών συνθηκών αντιμετωπίζουν σοβαρά προβλήματα επιβίωσης. Παρακάτω  δημοσιεύονται 21 ερωτήσεις και απαντήσεις με τις οποίες διευκρινίζονται επί μέρους  αλλά και ουσιώδεις πτυχές των νέων ρυθμίσεων.

1 Πότε οι οφειλέτες μπορούν να υπαχθούν σε ρύθμιση;

Οταν έχουν περιέλθει σε μόνιμη αδυναμία πληρωμής ληξιπρόθεσμων χρηματικών οφειλών. Προϋπόθεση, να μην έχει συμβεί αυτό δόλια.

ΕΠΙΣΗΜΑΝΣΗ: Ο οφειλέτης μπορεί να αξιοποιήσει τον νόμο για τη ρύθμιση χρεών και απαλλαγή μόνο μία φορά στη ζωή του.

2 Τι γίνεται αν ο οφειλέτης δεν έχει τη δυνατότητα να καταβάλει κανένα ποσό για την εξόφληση μέρους των χρεών; Το δικαστήριο έχει τη δυνατότητα να ορίσει πολύ μικρό ποσό για καταβολή στους πιστωτές. Μάλιστα καταργήθηκε το 10% ως αρχικά ελάχιστο ποσοστό χρεών που θα πρέπει να εξοφλεί ο οφειλέτης με τις καταβολές των τεσσάρων ετών προκειμένου να επιτύχει την απαλλαγή από τα χρέη. Το δικαστήριο είναι ελεύθερο να κατεβάσει, εφόσον δεν επαρκούν τα εισοδήματα του οφειλέτη, και αυτό το όριο. Σε εξαιρετικές περιπτώσεις μπορεί ακόμη να επιτρέψει στον οφειλέτη, ιδίως αν αυτός είναι άνεργος ή έχει σοβαρά προβλήματα υγείας, να μη δίνει για ορισμένη περίοδο κανένα απολύτως ποσό. Το δικαστήριο όμως επανεξετάζει ύστερα από 5-6 μήνες την κατάσταση στην οποία βρίσκεται ο οφειλέτης.

3 Τι γίνεται με την ακίνητη περιουσία του οφειλέτη;

Αυτή ρευστοποιείται από τον σύνδικο που ορίζει το δικαστήριο για να πληρωθούν χρέη προς τους πιστωτές. 4 Μπορεί ο οφειλέτης να εξαιρέσει και να σώσει από τη ρευστοποίηση την ιδιόκτητη κύρια κατοικία μου;

Ναι, ο οφειλέτης έχει τη δυνατότητα να εξαιρέσει από τη ρευστοποιήσιμη περιουσία την κύρια κατοικία του, εφόσον αυτή δεν υπερβαίνει σε εμβαδόν το προβλεπόμενο από τις ισχύουσες διατάξεις όριο αφορολόγητης απόκτησης πρώτης κατοικίας, προσαυξημένο κατά 30%. Προϋπόθεση για να συμβεί αυτό είναι να αναλάβει ο οφειλέτης με το μέσο επιτόκιο ενός στεγαστικού δανείου, για χρονικό διάστημα που μπορεί να φθάνει ως 20 έτη, την εξυπηρέτηση χρεών που αντιστοιχούν στο 85% της εμπορικής αξίας της κατοικίας. Αν δεν τηρήσει την εξυπηρέτηση αυτού του χρέους (εμφανίζει καθυστερήσεις μεγαλύτερες των δύο μηνών), προχωρούν οι διαδικασίες αναγκαστικής εκτέλεσης (πλειστηριασμού της ακινήτου).

5 Πότε επέρχεται η απαλλαγή από το υπόλοιπο των χρεών;

Εφόσον παρέλθουν τα τέσσερα έτη και έχει τηρήσει ο οφειλέτης τις υποχρεώσεις της ρύθμισης. Η απαλλαγή είναι δηλαδή ανεξάρτητη από την εξυπηρέτηση του πρόσθετου χρέους για τη διάσωση της κύριας κατοικίας.

6 Πού υποβάλλεται η αίτηση για τη ρύθμιση;

Η αίτηση για τη ρύθμιση των οφειλών υποβάλλεται στο Ειρηνοδικείο του τόπου όπου κατοικεί ή διαμένει ο οφειλέτης. Εφαρμόζεται η εκούσια δικαιοδοσία που επιτρέπει στο δικαστήριο την αυτεπάγγελτη έρευνα των γεγονότων.

7 Η προσπάθεια συμβιβασμού πρέπει να έχει προηγηθεί της αίτησης. Ποιος την αναλαμβάνει;

Πριν από την υποβολή της αίτησης ο οφειλέτης υποχρεούται να κάνει προσπάθεια συμβιβασμού με τους πιστωτές. Την προσπάθεια συμβιβασμού πριν από την υποβολή της αίτησης για τον οφειλέτη αναλαμβάνει ο Συνήγορος του Καταναλωτή ή Επιτροπή Φιλικού Διακανονισμού, που λειτουργεί ήδη σε κάθε νομαρχία, ή Ενωση Καταναλωτών ή ο Μεσολαβητής Τραπεζικών Επενδυτικών Υπηρεσιών ή δικηγόρος ή άλλος δημόσιος ή ιδιωτικός φορέας μη κερδοσκοπικού χαρακτήρα που συνδράμει καταναλωτές σε ζητήματα υπερχρέωσης. Για τον συμβιβασμό συντάσσεται πρακτικό που επικυρώνεται από τον αρμόδιο ειρηνοδίκη.

8 Τι πρέπει να περιέχει η αίτηση και ποια έγγραφα θα πρέπει να προσκομιστούν;

Η αίτηση πρέπει να περιέχει: α) Κατάσταση της περιουσίας του οφειλέτη και των κάθε φύσης εισοδημάτων του ίδιου και της/του συζύγου του, β) κατάσταση των πιστωτών του και των απαιτήσεών τους κατά κεφάλαιο, τόκους και έξοδα και γ) σχέδιο διευθέτησης οφειλών, που να λαμβάνει υπόψη με εύλογο τρόπο και συσχέτιση τόσο τα συμφέροντα των πιστωτών όσο και την περιουσία, τα εισοδήματα και την οικογενειακή κατάσταση του οφειλέτη. Με την αίτηση ή μέσα σε έναν μήνα από την υποβολή της αίτησης θα πρέπει να προσκομιστούν η βεβαίωση για τη διενέργεια του εξωδικαστικού συμβιβασμού, υπεύθυνη δήλωση για την ορθότητα των στοιχείων που δηλώνει και τα έγγραφα που έχει και αποδεικνύουν τις οφειλές του.

9 Μπορεί ο οφειλέτης να συντάξει μόνος του την αίτηση;

Τα αρμόδια υπουργεία θα εκδώσουν υποδείγματα αιτήσεων, πιστοποιητικών, δηλώσεων, καταστάσεων και σχεδίων διευθέτησης οφειλών με σκοπό να διευκολύνουν τη σύνταξή τους από τον ίδιο τον οφειλέτη. Θα μπορούσε να χρησιμοποιήσει χωρίς αμοιβή τη βοήθεια ενός από τα πρόσωπα ή τους φορείς που συνδράμουν τους καταναλωτές σε θέματα υπερχρέωσης.

10 Τι γίνεται με τα μέτρα αναγκαστικής εκτέλεσης (διαδικασίες πλειστηριασμού) που βρίσκονται σε εξέλιξη ή με τα οποία απειλείται ο οφειλέτης;

Δεν σταματούν αυτομάτως. Ο οφειλέτης όμως μπορεί να τα σταματήσει με αίτηση ασφαλιστικών μέτρων, και εφόσον πιθανολογείται ότι η αίτηση για τη ρύθμιση των οφειλών θα ευδοκιμήσει.

ΠΡΟΣΟΧΗ: Στην περίπτωση των στεγαστικών δανείων, για να είναι ισχυρή η αναστολή, ο οφειλέτης θα πρέπει να καταβάλει από το χρονικό διάστημα της αίτησης και ως την έκδοση της απόφασης τη δόση ενήμερης οφειλής. Δεν υποχρεούται δηλαδή να αποπληρώσει τις ληξιπρόθεσμες δόσεις πριν από την υποβολή της αίτησης.

11 Νέα προσπάθεια συμβιβασμού ενώπιον του δικαστηρίου;

Το σχέδιο νόμου υποχρεώνει τα μέρη (οφειλέτη και πιστωτές) σε μια νέα προσπάθεια επιδίωξης συμβιβασμού ενώπιον του δικαστηρίου. Ο συμβιβασμός ενώπιον του δικαστηρίου είναι δυνατόν να επιτευχθεί ακόμη κι αν δεν συμφωνούν όλοι οι πιστωτές αλλά συμφωνούν μόνο πιστωτές με απαιτήσεις που υπερβαίνουν το ήμισυ των οφειλών. Σε κάθε περίπτωση πάντως θα πρέπει να συμφωνούν οι πιστωτές που έχουν εμπράγματες εξασφαλίσεις (υποθήκες κ.λπ.).

12 Ποια είναι η διαδικασία του δικαστικού συμβιβασμού;

Στον πρώτο μήνα από την υποβολή της αίτησης, επιδίδεται η αίτηση στους πιστωτές. Στον δεύτερο μήνα οι πιστωτές απαντούν αν αποδέχονται το σχέδιο διευθέτησης (ρύθμισης) των οφειλών που προτείνει ο οφειλέτης. Οι πιστωτές μπορούν να προτείνουν τροποποιήσεις. Στο πρώτο ήμισυ του τρίτου μήνα ο οφειλέτης μπορεί να υποβάλει τροποποιημένο σχέδιο. Στις επόμενες είκοσι ημέρες απαντούν οι πιστωτές αν αποδέχονται το τροποποιημένο σχέδιο. Στη γραμματεία του αρμόδιου Ειρηνοδικείου τηρείται φάκελος για τον συγκεκριμένο οφειλέτη στον οποίο έχουν πρόσβαση όλοι οι πιστωτές, και ο φάκελος ενημερώνεται με όλες τις εξελίξεις.

ΠΡΟΣΟΧΗ: Σε περίπτωση που ο πιστωτής δεν υποβάλει παρατηρήσεις μέσα στις προηγούμενες προθεσμίες θεωρείται ότι αποδέχεται το σχέδιο ρύθμισης. Επίσης σε περίπτωση που προκύπτει ο συμβιβασμός δεν γίνεται δίκη και ο ειρηνοδίκης τον επικυρώνει.

13 Συμφέρει τα μέρη ο συμβιβασμός; Το κρίνουν ασφαλώς οι ίδιοι. Υπάρχουν όμως σημαντικά κίνητρα να συμβιβαστούν. Για τους οφειλέτες: Μπορούν να επιτύχουν πιο ευέλικτη ρύθμιση, να μειώσουν το κόστος της διαδικασίας, να αποφύγουν τα μειονεκτήματα και τους κινδύνους της δικαστικής ρύθμισης (παραμονή ως και 5 χρόνια στον «Τειρεσία», δημοσιότητα της υπαγωγής σε ρύθμιση, περιορισμοί στην υποβολή νέας αίτησης, παρακολούθηση των περιουσιακών στοιχείων, τήρηση αυξημένων υποχρεώσεων κ.ά.). Για τους πιστωτές: Μπορούν να επιτύχουν εξυπηρέτηση μεγαλύτερου ποσοστού του χρέους, ταχύτερη έναρξη της αποπληρωμής, εξασφαλίσεις από τρίτα πρόσωπα κ.ά.


14 Πώς γίνεται η δικαστική ρύθμιση των οφειλών σε περίπτωση που αποτύχει ο δικαστικός συμβιβασμός; Το δικαστήριο ελέγχει κατά τη δικάσιμο που έχει οριστεί τη συνδρομή των προϋποθέσεων για τη ρύθμιση των χρεών και αν κρίνει ότι δεν επαρκούν τα περιουσιακά στοιχεία και εισοδήματά του για την αποπληρωμή των χρεών, προχωρεί στη ρύθμιση των οφειλών. Ο οφειλέτης αναλαμβάνει την υποχρέωση να καταβάλλει κάθε μήνα και για χρονικό διάστημα τεσσάρων ετών μέρος του εισοδήματός του στους πιστωτές. Το ύψος των μηνιαίων καταβολών καθορίζεται από το δικαστήριο, λαμβάνοντας υπόψη τα εισοδήματά του, τη δυνατότητα συνεισφοράς της/του συζύγου και σταθμίζοντας αυτά με τις βιοτικές ανάγκες του ιδίου και των προστατευομένων μελών της οικογενείας του.

15 Αναπροσαρμόζονται οι μηνιαίες καταβολές κατά τη διάρκεια της ρύθμισης;

Το δικαστήριο μπορεί να προβλέπει την αναπροσαρμογή τους με έναν αντικειμενικό δείκτη αναφοράς (π.χ. τιμάριθμο). Μπορεί όμως το δικαστήριο με αίτηση του οφειλέτη ή πιστωτή να διατάξει την αναπροσαρμογή της δόσης σε περίπτωση ιδίως που βελτιωθεί το εισόδημα του οφειλέτη. Η αναπροσαρμογή θα ισχύσει αναδρομικά από τον χρόνο υποβολής της αίτησης αναπροσαρμογής.

16 Τι πρέπει να κάνει ο οφειλέτης αν το εισόδημά του αυξηθεί κατά τη διάρκεια της τετραετούς περιόδου ρύθμισης;

Να το γνωστοποιήσει μέσα σε έναν μήνα στη γραμματεία του δικαστηρίου και στους πιστωτές του, ώστε να ληφθεί υπόψη (συμβιβαστικά ή με απόφαση του δικαστηρίου) για την αναπροσαρμογή της μηνιαίας καταβολής. Αν δεν το κάνει, κινδυνεύει να εκπέσει από τη ρύθμιση και να αναβιώσουν όλα τα χρέη. Ο οφειλέτης δεν επιτρέπεται να αγνοεί τους πιστωτές του και τα συμφέροντά τους. Αν είναι άνεργος, οφείλει να προσπαθεί να βρει μια κατάλληλη εργασία.

17 Ποιες είναι οι συνέπειες αν ο οφειλέτης δεν είναι ειλικρινής και συνεπής στις δηλώσεις του;

Ο οφειλέτης έχει την υποχρέωση να υποβάλει ειλικρινή δήλωση για τα περιουσιακά στοιχεία και εισοδήματά του και να δηλώνει κατά τη διάρκεια της ρύθμισης όλες τις περιουσιακές μεταβολές που ενδιαφέρουν τους πιστωτές. Αν δεν το κάνει, από δόλο ή βαριά αμέλεια, θα εκπέσει από τη ρύθμιση οφειλών και την απαλλαγή που έχει ήδη αποφασιστεί. Μπορεί μάλιστα να ανακληθεί η απαλλαγή, αν αποδειχθεί η αποσιώπηση ή απόκρυψη εισοδημάτων μετά την περίοδο της τετραετίας. Η ψευδής δήλωση συνεπάγεται εξάλλου και ποινικές ευθύνες.

18 Τι δυνατότητες έχουν οι πιστωτές να πληροφορούνται τις περιουσιακές μεταβολές του οφειλέτη;

Ο οφειλέτης υποχρεούται κατ΄ αρχάς να επιτρέπει στους πιστωτές την πρόσβαση σε στοιχεία που απεικονίζουν την οικονομική του κατάσταση και τα τρέχοντα εισοδήματά του. Εξάλλου ο εργοδότης, η αρμόδια υπηρεσία και ο αρμόδιος οικονομικός έφορος είναι υποχρεωμένοι, σύμφωνα με μια προβλεπόμενη συνοπτική διαδικασία, να δίνουν στους πιστωτές κάθε χρήσιμη πληροφορία για την περιουσιακή κατάσταση και τα εισοδήματα του οφειλέτη.

ΠΡΟΣΟΧΗ: Η αίτηση ρύθμισης καταχωρίζεται στον «Τειρεσία» και η υπαγωγή του οφειλέτη στη διαδικασία ρύθμισης των χρεών καταχωρίζεται στο σύστημα, ως πέντε χρόνια μετά την απαλλαγή του από τα χρέη. 19 Από πότε θα μπορούν να υποβάλλουν αίτηση για ρύθμιση των οφειλών τους με απαλλαγή, σύμφωνα με τις διατάξεις του νόμου οι οφειλέτες; Αιτήσεις θα μπορούν να υποβληθούν μετά την πάροδο τεσσάρων μηνών από τη δημοσίευση του νόμου στην Εφημερίδα της Κυβερνήσεως. Αυτό, προκειμένου να οργανωθούν τα Ειρηνοδικεία για την αποδοχή των αιτήσεων και την κατάλληλη γραμματειακή εξυπηρέτηση των προβλεπόμενων διαδικασιών. Στο διάστημα αυτό θα τρέχουν οι διαδικασίες του εξώδικου συμβιβασμού, στο ίδιο διάστημα απαγορεύεται να γίνει πλειστηριασμός ακινήτου που χρησιμεύει ως μοναδική κατοικία του οφειλέτη.

20 Τι συμβαίνει με τους εγγυητές; Ισχύει το ίδιο. Οι εγγυητές πρέπει να κάνουν οι ίδιοι αίτηση και να διαπιστωθεί και για αυτούς μόνιμη αδυναμία. Οι εγγυητές εμπορικών χρεών μπορούν να υπαχθούν στη ρύθμιση (όπως λ.χ. συμβαίνει με τους μετόχους μιας ΑΕ ή ΕΠΕ) αν δεν είναι οι ίδιοι έμποροι. Οι διευθύνοντες σύμβουλοι, διαχειριστές κεφαλαιουχικών εταιρειών δεν θεωρούνται έμποροι. Δεν θεωρούνται έμποροι επίσης οι μικρέμποροι, αυτοί δηλαδή που έχουν περιορισμένη ή παρεπόμενη εμπορική δραστηριότητα.

21 Πώς γίνεται να πληρώνουν επί 6 μήνες τις ενήμερες οφειλές για στεγαστικά δάνεια αφού δεν μπορούν να πληρώσουν τις παρελθούσες δόσεις; Ας μην ξεχνάμε ότι παγώνουν όλες οι άλλες οφειλές. Εκεί δηλαδή που εξυπηρετούσε ή θα έπρεπε να εξυπηρετεί περισσότερα χρέη, πλέον για αυτό το χρονικό διάστημα θα δίνει μόνο τη δόση του στεγαστικού δανείου. Δεν θα πληρώνει ούτε τα καταναλωτικά ούτε άλλα δάνεια που έχουν υποθήκες ούτε οφειλές προς τρίτους. Εξάλλου αυτό ισχύει για ένα μικρό χρονικό διάστημα (6-8 μήνες). Επίσης η πληρωμή δεν είναι προϋπόθεση για να ρυθμιστεί το στεγαστικό δάνειο, αλλά για την αναστολή των διαδικασιών αναγκαστικής εκτέλεσης.