Hellenic Business

Όσοι περίμεναν ότι η Ελλάδα θα μπορούσε να είναι το επίκεντρο των συζητήσεων στη Σύνοδο Κορυφής, μάλλον δεν γνώριζαν τίποτα. Το πεδίο της μάχης στις Βρυξέλλες είναι έτοιμο και το παιχνίδι είναι πολύ ευρύτερο. Οι Ευρωπαίοι ηγέτες θα κονταροχτυπηθούν για πρώτη φορά στον αγώνα για στενότερη δημοσιονομική ολοκλήρωση προκειμένου να διασωθεί η ευρωζώνη. Στο τραπέζι βρίσκεται η έκθεση Βαν Ρομπάι, η τραπεζική ένωση, ο προϋπολογισμός της ευρωζώνης και πολλά ακόμη μεγαλεπήβολα σχέδια. Οι διαφωνίες όμως είναι βαθιές και τα εμπόδια, πολιτικά και νομικά, καθόλου αμελητέα.

Έπειτα λοιπόν από μερικούς μήνες ηρεμίας, η ευρωζώνη απειλείται να περιπέσει και πάλι στην ενδοσκόπηση και στα «σαγόνια» των αγορών. Μέσα σε όλα αυτά δε, έκθεση που διενεργήθηκε για λογαριασμό του γνωστού γερμανικού ιδρύματος Bertelsmann από την ομάδα οικονομικών ερευνών Prognos αναφέρει ότι μια έξοδος της Ελλάδος από την ευρωζώνη ίσως να ήταν διαχειρίσιμη, αλλά στη συνέχεια το ντόμινο θα μπορούσε να είναι ανεξέλεγκτο. Οι αριθμοί δε είναι αμείλικτοι, διότι πιθανή έξοδος Ελλάδος, Πορτογαλίας, Ισπανίας και Ιταλίας θα μπορούσε να οδηγήσει σε μείωση του παγκοσμίου ΑΕΠ κατά 17,2 τρισεκατομμύρια ευρώ μέχρι το 2020!

Νερό στο μύλο της αβεβαιότητας έριξαν και οι προτάσεις του Γερμανού υπουργού Οικονομικών Βόλφγκανγκ Σόιμπλε. Ο γηραιός πολιτικός δεν παρουσίασε κάτι δραματικά καινούριο. Η ιδέα του όμως περί της ανάγκης να προχωρήσει η ευρωζώνη και η ΕΕ πολύ δυναμικά μπροστά και να υπάρξει αυστηρός και κεντρικός έλεγχος των εθνικών προϋπολογισμών από έναν πανίσχυρο επίτροπο επί Νομισματικών Υποθέσεων, αλλά ενδεχομένως και Διακυβερνητική Διάσκεψη για αλλαγή των ευρωπαϊκών Συνθηκών εντός του 2013, οδήγησε πολλούς να σκεφτούν ότι η Γερμανία θέλει να κερδίσει χρόνο.

Αν και στη Γερμανία έχουν κατά καιρούς εμφανιστεί διαφορετικές τοποθετήσεις περί του τρόπου που πρέπει να πορευθεί η ευρωζώνη, η αίσθηση που έχει αρχίσει να διαμορφώνεται σε πολλές ευρωπαϊκές πρωτεύουσες είναι ότι το Βερολίνο δεν είναι πλέον τόσο θερμό για την άμεση εφαρμογή των «ιστορικών» αποφάσεων του περασμένου Ιουνίου περί τραπεζικής ένωσης και απευθείας ανακεφαλαιοποίησης των τραπεζών από τον ESM. Και ο πρώτος που το κατέστησε σαφές αυτό ήταν ο Φρανσουά Ολάντ σε συνέντευξή του στην εφημερίδα Le Monde: «Δεν διέφυγε την προσοχή μου ότι αυτοί που είναι οι πλέον πρόθυμοι να συζητήσουν για πολιτική ένωση είναι και εκείνοι που εμφανίζονται οι πιο επιφυλακτικοί στη λήψη επειγουσών αποφάσεων που θα την καθιστούσαν ως αναπόφευκτη», είπε ο Γάλλος πρόεδρος.

Αν και προς το παρόν κρατείται χαμηλά, φαίνεται ότι υπάρχει σοβαρή ένταση στον γαλλογερμανικό άξονα. Το Παρίσι, επιμένουν κοινοτικές πηγές, θέλει να προχωρήσει το ταχύτερο δυνατόν η ενιαία τραπεζική εποπτεία (από 1ης Ιανουαρίου 2013), πρώτο βήμα για την τραπεζική ένωση. Η Γερμανία (αλλά και χώρες όπως η Ολλανδία και η Φινλανδία) αντιδρά σε αυτό, καθώς πιστεύει ότι, πρώτον, η ΕΚΤ δεν πρέπει να εποπτεύει όλες τις τράπεζες παρά μόνο όσες εγκυμονούν συστημικούς κινδύνους και, δεύτερον, ότι ο ESM δεν πρέπει να αναλάβει την ανακεφαλαιοποίηση όσων τραπεζών έχουν ανάγκη πριν από τη δική του λειτουργία παρά μόνο μετά από αυτή.

Ο γαλλογερμανικός άξονας δεν διαφωνεί, επί της αρχής, ότι υπάρχει ανάγκη για καλύτερο δημοσιονομικό συντονισμό, ακόμη και για ένα ευρωπαϊκό υπουργείο Οικονομικών. Φαίνεται όμως ότι ο Ολάντ και η Ανγκελα Μέρκελ διαφωνούν στις λεπτομέρειες όπου συνήθως κρύβεται ο… διάβολος. Πηγές από την καγκελαρία λένε ότι ορισμένες από τις προτάσεις του Χέρμαν βαν Ρομπάι, τις οποίες ο πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου έχει συζητήσει με τον Ζοζέ Μπαρόζο (Επιτροπή), Μάριο Ντράγκι (ΕΚΤ) και Ζαν Κλοντ Γιουνκέρ (Eurogroup) είναι υπερβολικά φιλόδοξες και βιαστικές.

Η έννοια ενός προϋπολογισμού της ευρωζώνης μάλλον δεν ηχεί πολύ ωραία στο Βερολίνο. Στο Παρίσι αντίθετα, όπου η λέξη «αλληλεγγύη» βρίσκεται ψηλά στο λεξιλόγιο Ολάντ, αρέσει, ιδιαίτερα εφόσον μελλοντικά συνδυαστεί με πιθανή έκδοση κάποια μορφής ομολόγου για τη χρηματοδότηση ενός τέτοιου προϋπολογισμού. Άλλωστε, η «Ευρώπη των δύο ταχυτήτων» είναι εγγύτερα στο γαλλικό σκεπτικό.

Από την άλλη πλευρά, οι Γερμανοί πιστεύουν ότι ένας τέτοιος προϋπολογισμός πρέπει να έχει πιο εξειδικευμένες δράσεις (π.χ. για την αγορά εργασίας). Και βρίσκουν θετική την ιδέα Ρομπάι για υπογραφή δεσμευτικών διμερών συμφωνιών – συμβολαίων μεταξύ της Επιτροπής και κρατών – μελών με σκοπό καλύτερο έλεγχο επί των δαπανών και ενδεχομένως ποινές για τους παραβάτες. Θέλουν δε να μην κλείσει η πόρτα σε χώρες εκτός ευρωζώνης (βλέπε π.χ Πολωνία) που θα ήθελαν να συμμετάσχουν σε τέτοια σχήματα, άποψη που μάλλον συμμερίζεται και η Κομισιόν.

Επιπλέον, δεν μπορεί να περάσει απαρατήρητη η απόρρητη γνωμάτευση του επικεφαλής της Νομικής Υπηρεσίας του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου, μέρος της οποίας αποκαλύπτουν οι Financial Times, σύμφωνα με την οποία το σχέδιο για τη δημιουργία ενός ενιαίου εποπτικού μηχανισμού που παρουσίασε πρόσφατα ο αρμόδιος επίτροπος Μισέλ Μπαρνιέ δεν μπορεί να προχωρήσει χωρίς αλλαγή των κοινοτικών Συνθηκών. Και αυτό διότι σε διαφορετική περίπτωση ένας τέτοιος μηχανισμός, που προβλέπετο να συσταθεί στους κόλπους της ΕΚΤ δεν θα διαθέτει επίσημη ισχύ λήψης αποφάσεων.

Επιπλέον, όσες χώρες δεν είναι σήμερα μέλη της ευρωζώνης, όπως π.χ η Πολωνία και η Σουηδία, αλλά θα ήθελαν να υπόκεινται οι τράπεζές τους στην ενιαία εποπτεία της ΕΚΤ δεν θα έχουν δικαίωμα ψήφου επί των αποφάσεων. Στην απόρρητη γνωμάτευση προτείνεται μεταξύ άλλων μία πολύπλοκη λύση που δεν προϋποθέτει αλλαγή Συνθηκών, αλλά το μόνο βέβαιο είναι ότι χώρες όπως η Γερμανία που ήδη είχαν αντιρρήσεις επί των προτάσεων Μπαρνιέ ίσως εμφανιστούν ακόμη πιο «παγωμένες» στο θέμα της τραπεζικής ένωσης – με ό,τι αυτό μπορεί να σημαίνει για την πολυπόθητη απευθείας ανακεφαλαιοποίηση των τραπεζών από τον ESM.