Hellenic Business

Η ιστορία κάνει περίεργους κύκλους. Ο ισπανικός εμφύλιος πόλεμος στη δεκαετία του '30, με την εμπλοκή της ΕΣΣΔ, της Ιταλίας και της Γερμανίας, θεωρείται σήμερα σαν πρόβα τζενεράλε του Β' Παγκοσμίου Πολέμου.

Η δημοσιονομική κρίση της Ισπανίας έχει οδηγήσει σήμερα τη χώρα εκτός Αγορών, και ο χρόνος προσφυγής της στον Μόνιμο Μηχανισμό ESM, αλλά και το πλαίσιο και το περιεχόμενο του σχετικού Μνημονίου, θα έχουν καθοριστικό ρόλο στην εξέλιξη της σύγκρουσης που εκτυλίσσεται στο εσωτερικό της Γερμανίας, εντός της Ευρωζώνης, και μεταξύ ΗΠΑ - Βερολίνου, με πρόγευση τη σκληρή κόντρα ΔΝΤ - Γερμανίας. Στην ισπανική κρίση θα κριθούν οι αποφάσεις του Eurogroup και των Συνόδων Κορυφής -και όχι το αντίστροφο.

Εκ πρώτης όψεως, το ισπανικό πρόβλημα δίνει μια εικόνα σουρεαλιστική: Ο Ραχόι αγωνίζεται να μην υπογράψει Μνημόνιο που να δηλώνει επί της ουσίας ότι η Μαδρίτη έχει την ίδια τύχη και μεταχείριση με την Αθήνα και τη Λισαβόνα, και στηρίζεται από την Μέρκελ, με τον Ολάντ να τον πιέζει να υπογράψει εδώ και τώρα, και το ΔΝΤ, που απειλεί με αποχώρηση από την Ελλάδα, να δηλώνει προθυμία συμμετοχής, πιέζοντας έτσι εκ των πραγμάτων για εδώ και τώρα προσφυγή!

Η παλινδρόμηση των τριών

Ας πάμε λίγο πίσω στις εξελίξεις του τελευταίου δεκαημέρου, για να κατανοήσουμε τι ακριβώς συμβαίνει: Πρώτον, οι υπουργοί Οικονομικών Γερμανίας, Φιnλανδίας και Ολλανδίας (Σόιμπλε, Ουρπιλάινεν και ντε Γιάγκερ) στην πράξη αθετούν την υπογραφή των χωρών τους στην απόφαση της Συνόδου Κορυφής του Ιουνίου, που προέβλεπε διαχωρισμό της δανειοδότησης των τραπεζικών συστημάτων των χωρών - μελών της Ευρωζώνης από το δημόσιο χρέος της κάθε μία χώρας -μια ιστορική απόφαση που προϋπέθετε την τραπεζική ένωση, τον πλήρη δηλαδή έλεγχο από τις Βρυξέλλες και την ΕΚΤ του τραπεζικού συστήματος των χωρών - μελών.

Στην απόφαση αυτή πάτησε ο επικεφαλής της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας Μάριο Ντράγκι για να προχωρήσει στη δέσμευσή του ότι θα κάνει ό,τι χρειάζεται -whatever it takes- για να σώσει το ευρώ και να εξαγγείλει λίγο αργότερα την απόφασή του να προχωρήσει όποτε το κρίνει σε αγορές ομολογών από τη δευτερογενή αγορά. Τόσο η τραπεζική ένωση όσο και οι δηλώσεις Ντράγκι έχουν ως κεντρικό σημείο αναφοράς την εγγύηση των καταθέσεων.

Γερμανική ήττα

Όλα τα παραπάνω, αν υλοποιηθούν, είναι μία κατά κράτος ήττα της Γερμανίας, τόσο της καγκελαρίου Μέρκελ όσο και του επικεφαλής της Bundesbank Βάιντεμαν: Με την εγγύηση των καταθέσεων θα πυροδοτηθεί μια ροή ρευστότητας από το Βορρά προς το Νότο, μια de facto μετατροπή της Ευρωζώνης σε Ένωση Μεταβιβάσεων, που είναι ανάθεμα για το Βερολίνο -και με την τραπεζική ένωση θα αποκαλυφθεί η σαθρή, διαπλεκόμενη και αναξιόπιστη, εικόνα του γερμανικού τραπεζικού συστήματος, που στην κυριολεξία επιδοτεί με σκανδαλωδώς χαμηλά επιτόκια την εθνική βιομηχανία, καταπατώντας το πλαίσιο της ΕΕ που διέπει τον ανταγωνισμό.

Έτσι, η Γερμανία πανικόβλητη προσπαθεί να παίξει ένα επικίνδυνο, οριακό και τελευταίο, παιχνίδι καθυστέρησης: Προσπαθεί, πρώτον, να παρασύρει τη Γαλλία σε μια περιοριστική εκδοχή της τραπεζικής ένωσης, όπως φάνηκε από το τριμερές πρόσφατο κοινό ανακοινωθέν που εκδόθηκε στην πολωνική πρωτεύουσα, όπου το Βερολίνο, το Παρίσι και η εκτός Ευρωζώνης Βαρσοβία δεσμεύονται να εργασθούν από κοινού για υγιή και αποτελεσματική τραπεζική ένωση, και δεύτερον, υιοθετεί την πρόταση του αρμόδιου Γάλλου επιτρόπου Μπαρνιέ για διαχωρισμό των τραπεζών, στην Ευρωζώνη και την ΕΕ, σε καταθετικές και επενδυτικές -μια πρόταση θετική και λογική, η οποία, όμως, μόνον μακροπρόθεσμα θα μπορούσε να υλοποιηθεί.

Γερμανοϊσπανικό ψυχόδραμα

Ας συνδέσουμε τα παραπάνω με το ισπανικό ψυχόδραμα: Για την Μέρκελ έχει τεράστια σημασία η προσφυγή της Ισπανίας στον Μόνιμο Μηχανισμό να γίνει μετά το Eurogroup της Δευτέρας και κυρίως μετά τη Σύνοδο Κορυφής της 18ης Οκτωβρίου. Το γιατί είναι προφανές, θέλει να φθάσει στη Σύνοδο με την απόφαση του Ιουνίου υπό επαναδιαπραγμάτευση και όχι εφαρμοσμένη στην περίπτωση της Ισπανίας. Οι αριθμοί όμως είναι αμείλικτοι. Τα επιτόκια δανεισμού της Ισπανίας, παρά τις όποιες διακυμάνσεις τους, επιβάλλουν προσφυγή εδώ και τώρα.

Λύση-πακέτο για Μαδρίτη, Ελλάδα και Κύπρο
Το ερώτημα είναι, όμως, με ποιους όρους. Θα συνυπολογισθεί η ενίσχυση του τραπεζικού συστήματος της Ισπανίας στο δημόσιο χρέος κατά παρέκκλιση από την απόφαση του Ιουνίου, που είχε ληφθεί υπό την εκβιαστική πίεση των Μόντι - Ραχόι ή θα εφαρμοσθεί η απόφαση, στερώντας την Μέρκελ από τη δυνατότητα διεύρυνσης της συνολικής ευρωπαϊκής διαπραγμάτευσης;

Σε κάθε περίπτωση ένα είναι βέβαιο: Όταν κριθεί η μορφή διάσωσης της Μαδρίτης, η λύση θα υποβληθεί στην Bundesbank ως πακέτο με την Ελλάδα και την Κύπρο, γιατί πολύ απλά η Μέρκελ δεν αντέχει τρεις οδυνηρές δοκιμασίες, όπου θα απειλείται η συνοχή του κυβερνητικού συνασπισμού, αλλά και η ίδια η ενότητα της Χριστιανοδημοκρατίας.

Σε πλήρη εξέλιξη η ενδογερμανική αντιπαράθεση

Τα παραπάνω παραπέμπουν στη σκληρή ενδογερμανική αντιπαράθεση που βρίσκεται σε πλήρη εξέλιξη και η οποία πλήττει και διχάζει πρώτα και πάνω απ' όλα την Χριστιανοδημοκρατία, που κινδυνεύει να δει το σαφές δημοσκοπικό της προβάδισμα να συρρικνώνεται. Στην πιο δύσκολη θέση από όλους βρίσκεται η καγκελάριος Μέρκελ, γιατί παλεύει να διασφαλίσει ταυτόχρονα δύο στόχους:

Πρώτον, τη θέση της χώρας στους ευρωπαϊκούς συσχετισμούς και ισορροπίες, να αποφύγει δηλαδή μια πολιτική απομόνωση σαν αυτή που γεύθηκε πρόσφατα στο ΔΣ της ΕΚΤ ο Βάιντεμαν, όταν μόνος εναντίον δεκαέξι καταψήφισε τις προτάσεις Ντράγκι. Η Μέρκελ γνωρίζει πολύ καλά ότι αν συνεχισθεί το παιχνίδι των καθυστερήσεων και των παλινωδιών θα δημιουργηθεί μέτωπο του Νότου όχι μόνον από την Ιταλία, την Ισπανία, την Πορτογαλία και την Ελλάδα, αλλά και με πολύ πιθανή την προσχώρηση της Γαλλίας, όπου ο Ολάντ επί του παρόντος αμφιταλαντεύεται μεταξύ Βορρά και Νότου.

Δεύτερον, τις εσωτερικές ισορροπίες. Βιομήχανοι και εξαγωγείς που βλέπουν ήδη τη δραματική πτώση των παραγγελιών τους για το 2013 και πιέζουν για μια πολιτική που θα επιτρέπει στο Νότο να απορροφά τις γερμανικές εξαγωγές, ενώ οι Μουτζαχεντίν του αποπληθωρισμού άλλοτε με την ανοχή και άλλοτε με τη συνενοχή του Σόιμπλε θεωρούν ότι η Γερμανία κινδυνεύει να εγκαταλείψει τις σταθερές αρχές και αξίες που εγγυήθηκαν τη μεταπολεμική της ανόρθωση και εξακολουθούν να εμμένουν στο μεγάλο ιστορικό ψέμα, ότι ο πληθωρισμός της εποχής της Βαϊμάρης άνοιξε τον δρόμο στον Χίτλερ, ενώ συνέβη ακριβώς το αντίθετο, καθώς η κρίση στις αρχές της δεκαετίας του '30 οδηγήθηκε σε κοινωνική καταστροφή εξαιτίας της σκληρής πολιτικής αποπληθωρισμού που εφάρμοσαν οι κυβερνήσεις Μπρίνιγκ, φον Πάπεν και Σλάιχερ, ανοίγοντας τον δρόμο στον Χίτλερ, πρώτη πράξη του οποίου ήταν η πολιτική ελεγχόμενου πληθωρισμού, που έβγαλε την χώρα από την κρίση.

Μονόδρομος η ρεαλπολιτίκ

Παρά τον τακτικισμό της, που παράγει διγλωσσία στο εσωτερικό και σύγχυση και αναξιοπιστία στην Ευρωζώνη, η Μέρκελ θα κλίνει σχεδόν νομοτελειακά προς τη ρεαλπολιτίκ, γιατί αυτό επιβάλλει η ωμή λογική των πολιτικών συσχετισμών: Με δεδομένη την καταβαράθρωση των Φιλελευθέρων στις δημοσκοπήσεις και το ατελέσφορο μέχρι τώρα φλερτ με τους Πράσινους, η καγκελάριος πρέπει να αναζητήσει από τώρα εναλλακτικό κυβερνητικό εταίρο και να κινηθεί ώστε να γίνει αποδεκτή και από αυτόν ως επικεφαλής της νέας κυβέρνησης.

Με τα σημερινά δεδομένα, η πιο πιθανή μετεκλογική λύση δεν είναι άλλη από τη συγκρότηση ενός νέου μεγάλου συνασπισμού Χριστιανοδημοκρατών - Σοσιαλδημοκρατών, αυτό, άλλωστε, είναι το μήνυμα της επιλογής του μετριοπαθούς κεντρώου πρώην υπυργού Οικονομικών στην πρώτη υπό την Μέρκελ κυβέρνηση συνασπισμού Στάινμπρουκ ως υποψηφίου καγκελαρίου του SPD.

Εν τω μεταξύ, ο χρόνος τρέχει αμείλικτα και η παραμικρή καθυστέρηση πολλαπλασιάζει τους κινδύνους... ατυχήματος στην Αθήνα ή στη Μαδρίτη, το οποίο θα πυροδοτούσε αυτή την φορά ένα γενικευμένο ντόμινο αποσταθεροποίησης εκτός ελέγχου, που θα έθετε σε δοκιμασία όχι μόνον την ύπαρξη της Ευρωζώνης αλλά τις ίδιες τις εύθραυστες ισορροπίες της παγκόσμιας οικονομίας.

Η ατμόσφαιρα στην Ευρωζώνη θυμίζει Ιούλιο 1914 και 1939, όπου καταβάλλονται προσπάθειες για διευθέτηση, αλλά με τον παράγοντα του εσωτερικού πολιτικού κόστους ως ωρολογιακή βόμβα να απειλεί με ανεξέλεγκτη διολίσθηση προς την καταστροφή.

Γιώργος Καπόπουλος