Hellenic Business

Το όνομα του νέου «ηγεμόνα» στην ανώτατη εκπαίδευση, που θα αναλάβει στην κρίσιμη περίοδο που διανύουμε τη λειτουργία της Αρχής Διασφάλισης της Ποιότητας στα Πανεπιστήμια (ΑΔΙΠ), αναζητεί το Υπουργείο Παιδείας. Αυτό, εν όψει της συζήτησης που ξεκινάει με ένα βασικό αίτημα: Τον σαρωτικό «Καλλικράτη» σε πανεπιστήμια και ΤΕΙ, ώστε να αντιμετωπιστούν τα φαινόμενα αλληλοκαλυπτόμενων επιστημονικών αντικειμένων. Η συρρίκνωση των τμημάτων της ανώτατης εκπαίδευσης της χώρας άλλωστε αποτελεί ανάγκη που οι διοικήσεις τους δεν αρνούνται.

Με τον νέο νόμο πλαίσιο για τα πανεπιστήμια η ΑΔΙΠ θα αξιολογεί, θα πιστοποιεί και θα προτείνει ποια ανώτατα ιδρύματα, ανάλογα με τις επιδόσεις τους, θα παίρνουν επιπλέον «μπόνους», πέραν της κρατικής χρηματοδότησης. Με το σχέδιο περί αναβάθμισης της ΑΔΙΠ σχεδόν κανένας δεν διαφωνεί. Το ερώτημα που τέθηκε τους προηγούμενους μήνες, με φίλους και κολλητούς να «σπρώχνουν» για μία υποψηφιότητα, ήταν το «ποιος» θα ηγηθεί της Αρχής.

Η νέα ηγεσία του Υπουργείου Παιδείας αναζητεί το πρόσωπο που θα αντικαταστήσει τον παραιτηθέντα πρόεδρο της ΑΔΙΠ Σπ. Αμούργη. Σύμφωνα με πληροφορίες, ο νέος υπουργός Παιδείας Κωνσταντίνος Αρβανιτόπουλος έχει στην ατζέντα του τα εξής ονόματα: του Στάθη Καλύβα, αναπληρωτή καθηγητή Πολιτικών Επιστημών στο Πανεπιστήμιο του Σικάγου, του Σίμου Σιμόπουλου, έμπειρου σε θέσεις διοίκησης και νυν πρύτανη του Εθνικού Μετσόβιου Πολυτεχνείου, του Τζώρτζη Παγουλάτου, καθηγητή Ευρωπαϊκής Πολιτικής και Οικονομίας στο Πανεπιστήμιο Αθηνών και συνεργάτη του πρώην πρωθυπουργού Λουκά Παπαδήμου, του Σπύρου Φλογαΐτη, καθηγητή Δημοσίου Δικαίου στη Νομική Σχολή Αθηνών, του Βαγγέλη Κουφουδάκη, ομότιμου καθηγητή του Πανεπιστημίου Λευκωσίας και του Indiana University των ΗΠΑ, και του Χαρίδημου Τσούκα, καθηγητή Στρατηγικής Διοίκησης στο Πανεπιστήμιο Κύπρου και Οργανωσιακής Θεωρίας στο Πανεπιστήμιο Warwick της Μεγάλης Βρετανίας.

Ο χάρτης των ΑΕΙ - ΤΕΙ

Ένα από τα κρίσιμα θέματα που θα διαχειριστεί η ΑΔΙΠ είναι η σύνταξη μελέτης για τη νέα «γεωγραφία» της ανώτατης εκπαίδευσης, για την οποία θα γίνει, όπως αναφέρουν στελέχη του υπουργείου Παιδείας, διάλογος με τους εκπροσώπους των πανεπιστημίων και των ΤΕΙ. Οι εκπρόσωποι των ΤΕΙ μάλιστα προχωρούν ένα βήμα ακόμη καταθέτοντας ριζοσπαστικές προτάσεις. «Είναι απαραίτητη η αλλαγή του χάρτη της ανώτατης εκπαίδευσης» λέει ο εκπρόσωπος των καθηγητών ΤΕΙ Γιάννης Τσάκνης, και προτείνει: «Σε κάθε περιφέρεια, εκτός Αθήνας και Θεσσαλονίκης, πρέπει να λειτουργεί ένα ΑΕΙ με πανεπιστημιακό και τεχνολογικό τομέα υπό κοινή διοίκηση, κοινό διοικητικό προσωπικό, κοινή βιβλιοθήκη. Αυτό θα μειώσει δραστικά τα ιδρύματα, αλλά και τα τμήματα που λειτουργούν σήμερα, ενώ θα λύσει και τα προβλήματα σχέσεων μεταξύ πανεπιστημιακού και τεχνολογικού τομέα».

Οι πανεπιστημιακοί από την πλευρά τους είναι φειδωλοί στον σχολιασμό του θέματος. «Στη συγκεκριμένη συγκυρία δεν θέλω να διακινδυνεύσω μια δήλωση γιατί θα μπορούσε να παρεξηγηθεί», λέει ο κ. Σιμόπουλος.

«Αν ξεκινήσουμε τον σχεδιασμό αναδιάρθρωσης της εκπαίδευσης θα πρέπει να μιλήσουμε για διοικητικές συνενώσεις μεταξύ ανωτάτων ιδρυμάτων με στόχο την εξοικονόμηση πόρων και πάντα με βάση το κριτήριο της αλληλοσυμπλήρωσης των επιστημονικών αντικειμένων» λέει ο πρύτανης του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων κ. Τριαντάφυλλος Αλμπάνης. «Το κόστος να μεταφερθούν τμήματα από μια πόλη σε άλλη θα ήταν απαγορευτικό. Αν πάλι η κυβέρνηση ξεκινήσει έναν "Καλλικράτη" χωρίς διάλογο και επιχειρήσει να τον επιβάλει θα προκαλέσει σοκ. Αν γίνει σταδιακά, με βάση τα στοιχεία της ΑΔΙΠ, τότε δεν θα είμαι αντίθετος». «Ακολουθούμε πάλι την ανάποδη διαδικασία. Η συζήτηση για τη νέα γεωγραφία του ελληνικού πανεπιστημίου έρχεται να αποδείξει την προχειρότητα με την οποία προσεγγίζουμε την ανώτατη εκπαίδευση» σχολιάζει ο πρύτανης του Δημοκρίτειου Πανεπιστημίου της Θράκης Κώστας Ρέμελης. «Το θεσμικό πλαίσιο λειτουργίας των ΑΕΙ αντί να έπεται της ορθολογικής κατανομής του ελληνικού πανεπιστημίου, αποτελεί ήδη νόμο του κράτους προκαλώντας δυσλειτουργίες» καταλήγει.

Σημεία και... παράδοξα

Στην ανώτατη εκπαίδευση λειτουργούν σήμερα 499 τμήματα, εκτός των Στρατιωτικών Σχολών. Από αυτά τα 286 ανήκουν σε ΑΕΙ και τα 213 σε ΤΕΙ. Τη δεκαετία 1999-2009, περίοδο ροής κοινοτικών κονδυλίων, ιδρύθηκαν περίπου 100 νέα τμήματα. Σήμερα, 24 ΑΕΙ εκτείνονται σε 36 πόλεις και 16 ΤΕΙ σε 40 πόλεις και κωμοπόλεις. Όσα εδρεύουν σε Αττική, Πάτρα, Ιωάννινα, Κέρκυρα και Χανιά έχουν τη «βάση» τους σε μία πόλη, ενώ τα υπόλοιπα εκτείνονται σε δύο ως έξι πόλεις. Στα περισσότερα συχνά οι πτυχιούχοι αποτελούν το 30% των εγγραφομένων -οι υπόλοιποι δεν φτάνουν στο πτυχίο.

Τμήματα και παρακλάδια παντού

«Θα έπρεπε να κλείσουν τα μισά τμήματα των πανεπιστημίων», λέει ο μαθηματικός και εκπαιδευτικός αναλυτής Στρατής Στρατηγάκης. Και με τη «γλώσσα» των αριθμών εξηγεί ότι στην Ελλάδα έχουμε:

- Τρία τμήματα «Επιστήμης των υλικών», Ιωάννινα, Κρήτη και Πάτρα, όταν το αντικείμενο σχετίζεται με το πεδίο της Χημείας και θα μπορούσε να αποτελέσει απλή κατεύθυνση ή μεταπτυχιακό πρόγραμμα σε κάποιο τμήμα Χημείας.

- Δύο πανεπιστημιακά τμήματα Τουριστικών Επιχειρήσεων (στον Πειραιά και στο Πανεπιστήμιο Αιγαίου), ενώ το αντικείμενο διδάσκεται σε αντίστοιχα τμήματα των ΤΕΙ. Αντιθέτως, δεν έχουμε πανεπιστημιακό τμήμα για τον σχεδιασμό της στρατηγικής του τουρισμού.

- Ισάριθμους εισακτέους κάθε χρόνο στα τμήματα νηπιαγωγών και δασκάλων, ενώ οι μεν πρώτοι απασχολούν παιδιά για έναν χρόνο και οι δεύτεροι για έξι χρόνια οπότε προφανώς η αναλογία σε πτυχιούχους θα έπρεπε να είναι το 1/3 νηπιαγωγοί και τα 2/3 δάσκαλοι.

- Τέσσερα τμήματα με βαλκανικές και σλαβικές σπουδές (Φλώρινα, Θεσσαλονίκη, Θράκη, Αθήνα).

- Στη Βιολογία τμήματα - παρακλάδια (Βιολογικών Εφαρμογών και Τεχνολογιών στα Ιωάννινα, Βιοχημείας και Βιοτεχνολογίας στη Λάρισα, Μοριακής Βιολογίας και Γενετικής στην Αλεξανδρούπολη), που αποτελούν εξειδίκευση της επιστήμης και θα μπορούσαν να είναι μία κατεύθυνσή της σε ένα από τα τέσσερα τμήματα Βιολογίας ή ένα μεταπτυχιακό τους πρόγραμμα.

- Τμήμα Στατιστικών και Αναλογιστικών - Χρηματοοικονομικών Μαθηματικών στο Πανεπιστήμιο Αιγαίου, που παράγει μαθηματικούς που δεν είναι... μαθηματικοί, αλλά οικονομολόγοι και ασχολούνται με τα μαθηματικά στην Οικονομία.

- Στο Πανεπιστήμιο της Θεσσαλονίκης δύο χωριστά τμήματα Επιστήμης Φυσικής Αγωγής και Αθλητισμού.

- Στο Οικονομικό Πανεπιστήμιο Αθηνών ένα Τμήμα Οικονομικών και ένα Τμήμα Διεθνών και Ευρωπαϊκών Οικονομικών Σπουδών, καθώς και ένα Τμήμα Διοίκησης Επιχειρήσεων και ένα τμήμα Διοικητικής Επιστήμης και Τεχνολογίας.

- Στο Πανεπιστήμιο Πειραιά ένα Τμήμα Διοίκησης Επιχειρήσεων και ένα Τμήμα Βιομηχανικής Διοίκησης.

- Στο Πανεπιστήμιο Μακεδονίας ξεχωριστά τμήματα Διοίκησης Επιχειρήσεων, Μάρκετινγκ και Διοίκησης Διαδικασιών και Διοικητικής Τεχνολογίας.