Hellenic Business

Τα ισχνά κρατικά ταμεία, η ολιγωρία στην εφαρμογή των μεταρρυθμίσεων και οι αστοχίες στην εκτέλεση του προϋπολογισμού, φέρνουν την όποια Κυβέρνηση προκύψει από τις εκλογές της 17ης Ιουνίου σε δυσχερέστατη θέση τόσον όσον αφορά τις διαπραγματεύσεις με την Τρόικα, που θα πραγματοποιηθούν περί τα τέλη Ιουνίου, όσο και την κατ' ουσίαν αντιμετώπιση της δυσμενούς για την χώρα μας οικονομικής κατάστασης.

Ιδιαίτερα "καυτό" προβλέπεται το τελευταίο δεκαήμερο του Ιουνίου, καθώς, μετά τις αναβολές (λόγω των εκλογών) των επαφών με τους εκπροσώπους των δανειστών, η περίοδος αυτή συμπίπτει με την κορύφωση του δράματος του δημοσιονομικού αδιεξόδου. Κι αυτό επειδή, στο τελευταίο δεκαήμερο του Ιουνίου, τα δημόσια ταμεία θα έχουν ξεμείνει από ρευστό, σύμφωνα με τις εκτιμήσεις του Γενικού Λογιστηρίου του Κράτους, και η Τρόικα έχει προειδοποιήσει πως δεν θα εγκρίνει την επόμενη δόση, αν προηγουμένως δεν υπάρξει συμφωνία.

Η συγκατάθεση της Τρόικα για τη δόση προϋποθέτει αφενός να αποδειχθεί ότι τα πεπραγμένα από την υπογραφή της νέας δανειακής σύμβασης τον περασμένου Φεβρουάριο είναι εντός των συμφωνηθέντων και έχουν τηρηθεί οι δεσμεύσεις, αλλά και να συμφωνηθούν τα μέτρα που έχουν σκιαγραφηθεί από το Φεβρουάριο (11,5 δισ. ευρώ περικοπές δαπανών και 3 δισ. ευρώ από πάταξη φοροδιαφυγής). Με βάση τις προεκλογικές δεσμεύσεις των κομμάτων, η νέα κυβέρνηση, όποια και αν είναι, θα ζητήσει μερική ή ολική επαναδιαπραγμάτευση του μνημονίου. Θα ξεκινήσει όμως την προσπάθεια έχοντας ένα σημαντικό μειονέκτημα που είναι τα άδεια ταμεία, οπότε η θέση των προσώπων που θα αναλάβουν το δύσκολο έργο των επαφών και διαπραγματεύσεων θα είναι εξαιρετικά δύσκολο. Διατηρώντας η Τρόικα το «βέτο» στην αποδέσμευση της δόσης, διαθέτει ένα ισχυρό χαρτί να πιέσει τη νέα κυβέρνηση να αποδεχθεί τους όρους της και να αποκρούσει επιχειρήματα για ουσιαστική χαλάρωση του μνημονίου, που κατά την άποψη των τεχνοκρατών της ΕΕ και του ΔΝΤ θα φέρει σε κίνδυνο το πρόγραμμα δημοσιονομικής εξυγίανσης της Ελλάδας.

Από τα τέλη Ιουνίου και μετά η δυνατότητα του Δημοσίου να χρηματοδοτήσει τις ανάγκες του θα εξαρτάται αποκλειστικά από τις επόμενες δόσεις του EFSF και του ΔΝΤ, είχε επισημάνει ο πρώην πρωθυπουργός, Λουκάς Παπαδήμος, σε ενημερωτικό σημείωμα που είχε ενεχυριάσει στους πολιτικούς αρχηγούς. [βλ. σχετικά εδώ] Στο σημείωμα αναφέρει ότι τα ταμιακά διαθέσιμα του Δημοσίου από τις 20 Ιουνίου θα διαμορφωθούν στο αρνητικό επίπεδο της τάξης του 1 δισ. ευρώ λόγω της υστέρησης των φορολογικών εσόδων, ενώ ανησυχίες διατυπώνει και για τη ρευστότητα του τραπεζικού συστήματος, σημειώνοντας πως έχει συρρικνωθεί δραματικά και οι ελληνικές τράπεζες να στηρίζονται αποκλειστικά στην ΕΚΤ.

Στο πλαίσιο αυτό, στελέχη του υπουργείου Οικονομικών αναγνωρίζουν τη δυσκολία μιας επαναδιαπραγμάτευσης και δεν τρέφουν ιδιαίτερες ελπίδες για την κατάληξή της, αφού οι ελεγκτές θα έχουν το πάνω χέρι. Μια επιμονή των δύο μερών στις θέσεις τους καθυστερεί τη συμφωνία και άρα και την εκταμίευση της δόσης, με τη διαφορά πως η Ελλάδα δεν μπορεί να περιμένει, αφού θα πρέπει να βρει κεφάλαια να καλύψει το έλλειμμα του Ιουνίου και του Ιουλίου.

Χωρίς την δόση του Ιουνίου, ο Ιούλιος προμηνύεται "καυτός"

Ο Μάιος θα κλείσει με έλλειμμα ύψους 1,6 δισ. ευρώ, το οποίο μπορεί να χρηματοδοτηθεί από τα ταμιακά διαθέσιμα που έχει το Δημόσιο. Η «τρύπα στα έσοδα του Μαΐου» υπολογίζεται σε 300 εκατ. ευρώ, καθώς είχε υπολογιστεί η είσπραξη 3,8 δισ. ευρώ και το τελικό ποσό εκτιμάται ότι θα είναι κάτω από 3,5 δισ. ευρώ. Ο πρωτογενείς δαπάνες ήταν προγραμματισμένες να διαμορφωθούν σε 4,3 δισ. ευρώ και θα συγκρατηθούν κοντά στα 4 δισ. ευρώ, ενώ οι πληρωμές τόκων είναι 850 εκατ. ευρώ.

Τον Ιούνιο τα προγραμματισμένα έσοδα είναι 3,8 δισ. ευρώ και, σύμφωνα με τις τωρινές εκτιμήσεις, θα υπάρξει νέα υστέρηση, η οποία μπορεί να καλυφθεί από τη νέα συγκράτηση των δαπανών, που θα φτάσουν μέχρι το ποσό 5,4 δισ. ευρώ, συν 900 εκατ. ευρώ οι τόκοι. Το έλλειμμα του Ιουνίου θα φτάσει σε 2,2 δισ. ευρώ, αλλά δεν θα μπορέσει να καλυφθεί στο σύνολό του από τα ταμιακά διαθέσιμα. Υπολογίζεται ότι θα μείνει ακάλυπτο ένα ποσό της τάξης του 1 δισ. ευρώ και, αν καθυστερήσει η καταβολή της δόσης του Ιουνίου από την Τρόικα, τότε θα υπάρξει πρόβλημα περί τα τέλη του επόμενου μήνα.

Βέβαιη η αναθεώρηση στόχων

Αν η επαναδιαπραγμάτευση του μνημονίου δεν είναι βέβαιη ως προς την αποτελεσματικότητά της, σίγουρη θεωρείται η αναθεώρηση των μακροοικονομικών στόχων μετά τις νέες αστοχίες που διαπιστώνονται στα δημοσιονομικά μεγέθη και στην εξέλιξη της οικονομικής δραστηριότητας.

Η αναθεώρηση των στόχων θα ενταχθεί στο νέο Μεσοπρόθεσμο Πρόγραμμα, που θα καταρτιστεί αμέσως μετά τις εκλογές και θα καλύπτει την περίοδο μέχρι και το 2016, στο οποίο παράλληλα θα ενταχθούν και τα νέα μέτρα που θα απαιτήσουν οι δανειστές. Βασικές αιτίες της αναθεώρησης των στόχων αποτελεί ο κίνδυνος εμφάνισης μεγαλύτερου ελλείμματος του προϋπολογισμού, αλλά και η βαθύτερη ύφεση.

Στο πρώτο τετράμηνο του έτους, τα έσοδα του προϋπολογισμού υστερούν κατά 495 εκατ. ευρώ, ενώ ο Μάιος ήταν απογοητευτικός, αφού λόγω των παρατάσεων των δηλώσεων, αλλά και της... χαλαρότητας που προκάλεσαν οι εκλογές οι εισπράξεις είναι μειωμένες περίπου 25% σε σύγκριση με πέρυσι στο πρώτο 20ήμερο. Στο ΥΠΟΙΚ ελπίζουν σε ανάκαμψη με τις πληρωμές φόρων στο τελευταίο 10ήμερο, αλλά συνολικά για το 2012 το ΓΛΚ βλέπει υστέρηση των εσόδων κατά 1,3 δισ. ευρώ (ή 0,6% του ΑΕΠ), που την αποδίδει στη βαθύτερη ύφεση και στη μείωση των εισοδημάτων.

Στους πρώτους μήνες του έτους συγκρατείται η επίπτωση της υστέρησης με τη «στάση πληρωμών», καθώς δεν πληρώνονται κονδύλια πέραν των απολύτως απαραίτητων. Ετσι, παρά τις αυξημένες επιχορηγήσεις προς τα ασφαλιστικά ταμεία, παρατηρείται το παράδοξο φαινόμενο οι πρωτογενείς δαπάνες να είναι χαμηλότερες από το στόχο, επειδή απλά αποδεσμεύονται ελάχιστα κονδύλια.

Θύματα περικοπών

Θύματα των περικοπών είναι οι επενδυτικές δαπάνες, αφού το ΥΠΟΙΚ είχε προγραμματίσει να διαθέσει στο τετράμηνο κονδύλια ύψους 1,9 δισ. ευρώ και τελικά διέθεσε μόλις 956 εκατ. ευρώ. Αξίζει να σημειωθεί ότι μόνο για τους μήνες Μάιο και Ιούνιο προβλέπονταν οι πληρωμές του ΠΔΕ να φτάσουν σε 1,6 δισ. ευρώ, αλλά το πιθανότερο είναι να διαμορφωθούν σε μηδενικά επίπεδα. Σε ό,τι αφορά την εξέλιξη του ΑΕΠ, η ύφεση του πρώτου τριμήνου του 2012, που έφτασε στο -6,2%, και η εικόνα που εμφανίζει η πραγματική οικονομία συνηγορούν πως η ύφεση συνολικά για το 2012 θα υπερβεί το 4,7%, που εκτιμά η νέα δανειακή σύμβαση και το τελικό ποσοστό ενδεχομένως υπερβεί και το 5%. Επίσης, όπως παρατηρούν στελέχη του ΥΠΟΙΚ, το κλίμα στην οικονομία, έπειτα από ένα διάλειμμα το Μάρτιο όταν ολοκληρώθηκε το PSI, επιβαρύνθηκε ιδιαίτερα από τον Απρίλιο και μετά και η αβεβαιότητα έχει οδηγήσει σε μείωση των καταθέσεων, που επιδείνωσε την κατάσταση των τραπεζών, ενώ ασφαλώς σημειώνουν η εικόνα στο Χρηματιστήριο αντανακλά το αρνητικό επιχειρηματικό κλίμα. Σημειώνουν επίσης ότι η ύφεση θα βαθύνει τους θερινούς μήνες, αφού λόγω της μαζικής αποστολής εκκαθαριστικών σημειωμάτων και πληρωμών φόρων θα μειωθεί δραματικά η κατανάλωση των νοικοκυριών.

Πέραν των αναθεωρήσεων στόχων και πολιτικών εκκρεμεί επίσης η λήψη μέτρων περιστολής των δαπανών κατά 11,5 δισ. ευρώ στη διετία 2013-2014, καθώς και η αύξηση των εσόδων κατά 3 δισ. ευρώ με μέτρα πάταξης της φοροδιαφυγής, που αν αποτύχουν -όπως συνέβη- στο παρελθόν θα αντικατασταθούν με εισπρακτικά μέτρα. Πρόκειται για δεσμεύσεις που απορρέουν από τη δανειακή σύμβαση, από τις οποίες η τρόικα δεν υποχωρεί, απλά αφήνεται να εννοηθεί ότι μπορεί ο χρόνος προσαρμογής να παραταθεί κατά ένα έτος, ώστε οι παρεμβάσεις να είναι ηπιότερες. Ομως, περικοπές δαπανών ύψους 11,5 δισ. ευρώ σε μια διετία ή και τριετία υποκρύπτουν επώδυνα μέτρα.

Αποχωρήσεις στο Δημόσιο

Στις περικοπές των δαπανών του κράτους εντάσσεται η μείωση του προσωπικού στο δημόσιο τομέα κατά 150.000 άτομα μέχρι το 2015, αριθμός που υπερβαίνει αισθητά τις αποχωρήσεις λόγω συνταξιοδοτήσεων, οπότε θα υπάρξουν και αναγκαστικές αποχωρήσεις. Επίσης η αποφυγή των απολύσεων μπορεί να υποκατασταθεί από τις νέες μειώσεις των αποδοχών των δημοσίων υπαλλήλων, ζήτημα που έθεσε η τρόικα, ιδιαίτερα μάλιστα μετά τις μειώσεις των αποδοχών στον ιδιωτικό τομέα.