Hellenic Business

Τουλάχιστον 18,4% θα είναι η απώλεια του ελληνικού ΑΕΠ, από το ξέσπασμα της διεθνούς χρηματοπιστωτικής κρίσης το 2008 μέχρι και το τέλος του τρέχοντος έτους, εφόσον βέβαια επιβεβαιωθούν οι προβλέψεις των επίσημων πιστωτών μας, ότι η ύφεση του ΑΕΠ θα περιοριστεί φέτος στο 4,7% από 6,9% που έφτασε το 2011.

Σε απόλυτους αριθμούς, η απώλεια εθνικού εισοδήματος από το 2008 μέχρι και το 2012, με βάση τις προβλέψεις που έχουν γίνει για την Ελλάδα, η χώρα έχει χάσει σε εθνικό εισόδημα 28,3 δισ. ευρώ, με το ΑΕΠ να αναμένεται να φτάσει στα 204,6 δισ. ευρώ φέτος από 232,9 δισ. που ήταν στο τέλος του 2008, ενώ το εισόδημα των μισθωτών μειώθηκε κατά περίπου 15%. Η επίπτωση της ύφεσης δεν καταγραφόταν έως το τέλος του 2011 ως μειώσεις στα εισοδήματα αλλά κυρίως στις θέσεις εργασίας. Η μείωση του ΑΕΠ με βάση επίσημα στοιχεία έφερε μαζί της και μια αύξηση του αριθμού των ανέργων κατά 161%: από τους 392.668 που ήταν σύμφωνα με τη Στατιστική Αρχή στο τέλος του 2008 ,στο 1.025.770 που μετρήθηκαν στο τέλος του 2011. Παράλληλα βέβαια είχαμε και μια πιο προοδευτική μείωση των εισοδημάτων για το σύνολο της οικονομίας, που ξεκίνησε ουσιαστικά από το 2010 με την ένταξη στο μνημόνιο και φτάνει, σύμφωνα με την Τράπεζα της Ελλάδος, το 14,3%, τη στιγμή που οι πιστωτές μας ζητούν και νέες μειώσεις μισθών ώστε να υπάρξει ταχύτερη άνοδος της παραγωγικότητας.

Χρέος και δίδυμα ελλείμματα

Η διεθνής κρίση που έφτασε στην Ελλάδα ως κρίση υψηλού χρέους και δίδυμων ελλειμμάτων (δημοσιονομικό και ισοζυγίου τρεχουσών) είχε ως αποτέλεσμα στα τέλη της άνοιξης του 2012 η Ελλάδα να διάγει την τρίτη μεγαλύτερη πολιτική κρίση μέσα σε διάστημα ενός χρόνου, με βασική αιτία τη δέσμευση για τα μέτρα του νέου μνημονίου για τη διετία 2013 - 2014. Με την ένταξη της Ελλάδας στο πρόγραμμα οικονομικής στήριξης η πορεία αυτή αναστράφηκε βίαια λόγω των περικοπών που επιβλήθηκαν στη δημόσια κατανάλωση, σε μισθούς, συντάξεις, τόσο σε άλλοτε ανελαστικές δαπάνες (μισθούς, συντάξεις, επιδόματα) όσο και σε δημόσιες επενδύσεις.

Η δημόσια κατανάλωση άρχισε να μειώνεται ουσιαστικά από το τρίτο πακέτο μέτρων που ήταν και τα πρώτα μέτρα του μνημονίου. Το 2010 καταγράφεται για πρώτη φορά έπειτα από χρόνια μεγάλη μείωση, κατά 7,2%, που έφτασε το 8,2% το 2011 και αναμένεται φέτος να φτάσει το 9%, χωρίς βέβαια να υπολογίζονται και οι ληξιπρόθεσμες οφειλές ύψους 6,3 δισ. ευρώ του Δημοσίου προς τους ιδιώτες.

Παράλληλα με τις ανελαστικές δαπάνες, το ελληνικό Δημόσιο συνέχισε να χρησιμοποιεί και το Πρόγραμμα Δημοσίων Επενδύσεων ως μαξιλάρι το οποίο απορροφά τις αποκλίσεις στα δημοσιονομικά μεγέθη. Με το σκεπτικό αυτό άρχισε να μειώνει το διαθέσιμο προϋπολογισμό κυρίως σε ό,τι αφορά τα έργα τα οποία χρηματοδοτούνται από εθνικούς πόρους, αλλά και τα έργα που ήταν ενταγμένα στα κίνητρα των κατά περίπτωση αναπτυξιακών νόμων. Ο προϋπολογισμός του Προγράμματος Δημοσίων Επενδύσεων (ΠΔΕ) άρχισε να μειώνεται οριακά κατά 0,4% το 2009 και υπέστη τη μεγαλύτερη περικοπή του το 2011, όταν το αρχικό ποσό μειώθηκε κατά 18,5% με στόχο να συγκρατηθεί όσο γίνεται το δημοσιονομικό έλλειμμα.

Οι περικοπές του Δημοσίου αλλά και ελληνική τραπεζική κρίση που εκδηλώθηκε με την αδυναμία των χρηματοπιστωτικών ιδρυμάτων να δανειστούν από τη διατραπεζική αγορά, λόγω της κρίσης που βρισκόταν σε εξέλιξη, έπληξε σοβαρά και την ιδιωτική κατανάλωση. Οι επενδύσεις οι οποίες δεν μπορούσαν πλέον να βρουν χρηματοδότηση μειώθηκαν κατά 6% το 2008, κατά 13,9% το 2009 και 17,6% το 2010.

Σε ένα ευρύτερο πλαίσιο, η ιδιωτική κατανάλωση (η οποία περιλαμβάνει και τα νοικοκυριά) ακολούθησε παράλληλη πορεία, καταγράφοντας μείωση 1,3% το 2009, η οποία αναμένεται να φτάσει το 9% μέχρι και το τέλος του 2012.

Σε επίπεδο νοικοκυριών, η μεγάλη μείωση υπαγορεύτηκε από πιστωτική ασφυξία την οποία επέβαλε στις τράπεζες η αδυναμία δανεισμού και η μείωση των εισοδημάτων λόγω του μεγάλου αριθμού των απολύσεων, αλλά και της περικοπής των εισοδημάτων όσων συνέχιζαν νε εργάζονται.

Ολα αυτά είχαν ως αποτέλεσμα ένα ισχυρό πλήγμαα στις πωλήσεις της λιανικής που γνώριζαν στιγμές δόξας από την αρχή της δεκαετίας του 2000. Με το ξέσπασμα της ελληνικής κρίσης το 2009 ο τζίρος των πωλήσεων έπεσε σε μια χρονιά κατά 10,1%, το 2010 κατά 1,1%, το 2011 κατά 7,2% και φέτος αναμένεται ο κύκλος εργασιών στις λιανικές πωλήσεις να μειωθεί κατά 9,9%. Βεβαίως ο κύκλος εργασιών τροφοδοτείται σε μεγάλο βαθμό και από το επίμονο υψηλό πληθωρισμό τιμών που υπάρχει, παρά την υψηλή ύφεση της ελληνικής οικονομίας.

Εργασιακά: Αποκλίσεις στη μείωση εισοδημάτων

Παρά τη γενικότερη αίσθηση των πραγμάτων, οι μειώσεις των εισοδημάτων, με βάση τα στοιχεία της Τράπεζας της Ελλάδος, άρχισαν να εφαρμόζονται αργά και με αποκλίσεις σε διάφορους προνομιούχους κλάδους.

Ενώ δηλαδή η μείωση των εισοδημάτων για το σύνολο της οικονομίας φτάνει, από το 2010, το 14,3%, είναι άνισα κατανεμημένες ανάλογα με τους κλάδους των εργαζομένων. Τις μεγαλύτερες σωρευτικές μειώσεις είχαν οι εργαζόμενοι στο κεντρικό Δημόσιο, οι οποίοι είδαν να χάνουν από το 2010 το 20,8% των εισοδημάτων τους ενώ οι εργαζόμενοι στις Δημόσιες Επιχειρήσεις Κοινής Ωφέλειας (ΔΕΚΟ) κατέγραψαν απώλειες 22,9%, έχοντας όμως πολλά περισσότερα προνομία ενσωματωμένα στις συλλογικές συμβάσεις εργασίας.

Περνώντας στον ιδιωτικό τομέα, οι τραπεζικοί είχαν σχετικά μικρότερες απώλειες από τον υπόλοιπο ιδιωτικό τομέα με μειώσεις 9,2% ενώ στο σύνολο του μη τραπεζικού ιδιωτικού τομέα οι μειώσεις έφτασαν σε μέσα επίπεδα στο 14,9%.

Χωρίς τις περικοπές του 2012

Αυτό βέβαια χωρίς να έχουν ακόμη ενσωματωθεί σε πολλές περιπτώσεις οι μειώσεις που έγιναν από την αρχή του 2012 μέσω των ατομικών συμφωνητικών εργασίας που έχει προωθήσει ένας μεγάλος αριθμός επιχειρήσεων. Αυτό φαίνεται, άλλωστε, και από το ότι οι κατώτεροι μισθοί προβλέπεται ότι θα έχουν μείωση κατά 19,6% μόνο για το 2012, όταν θα εφαρμοστούν για πρώτη φορά οι μειώσεις που συμφωνήθηκαν στο τέλος του 2011 με την τρόικα. Το τελικό αποτέλεσμα από τις μειώσεις μισθών αναμένεται να είναι μείωση του μοναδιαίου κόστους εργασίας κατά 13,2% για το σύνολο της οικονομίας την τριετία 2010 - 2012.

Οικοδομή

Τεράστιες ήταν οι επιπτώσεις της κρίσης στην οικοδομική δραστηριότητα. Ο κλάδος της οικοδομικής δραστηριότητας ήταν, τα περασμένα χρόνια, μια διέξοδος ασφαλούς επένδυσης.

Σύμφωνα με τα επίσημα στατιστικά στοιχεία, ο κατ’ εξοχήν δείκτης ανάπτυξης του κλάδου, ο οικοδομικός όγκος καταγράφει από το 2008 μέχρι και τα τελευταία διαθέσιμα ετήσια στοιχεία του 2011 μείωση κατά 65%, από 64.799 χιλιάδες κυβικά μέτρα στο τέλος του 2008 στα 22.168 χιλιάδες κυβικά μέτρα για το σύνολο του 2011.