Hellenic Business

του Ηρακλή Ρούπα

Μεταξύ σκανδάλων στην ΓΕΝΟΠ, της προβληματικής αντιμετώπισης της ανάπτυξης των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας στην χώρα μας, των «γευμάτων εργασίας» τραπεζιτών, πολιτικών και μεγαλοεπιχειρηματιών της ενέργειας, την χρεωκοπία μίας εκ των μεγαλυτέρων παραγωγών φωτοβολταικών της Γερμανίας και το πρόγραμμα «Ήλιος», ο τομέας ενέργειας συνολικά δείχνει να εισέρχεται σ' ένα τέλμα. Αν στα παραπάνω δεδομένα προσθέσουμε το πρόβλημα της προμήθειας πετρελαίου από το Ιράν, γίνεται αντιληπτό πως, όσο κι αν ο πρωθυπουργός με δηλώσεις του -αλλά και απλώς με την παρουσία του- δίνει έμφαση στην «ανάπτυξη» των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας, ο κλάδος εισέρχεται σε φάση στρεβλότητας και μη ανταγωνιστικής συγκέντρωσης. Με όποια τα επακόλουθα τέτοιων εξελίξεων...

Μέχρι σήμερα, για προφανείς λόγους, οι ανανεώσιμες πηγές ενέργειας στην χώρα μας έχουν ταυτισθεί με τα φωτοβολταικά και την αιολική ενέργεια. Με δεδομένο ότι η αιολική προϋποθέτει σημαντικά κεφάλαια και εξειδίκευση, τα φωτοβολταικά αναπτύχθηκαν και παρουσιάσθηκαν σαν την «λαϊκή» επένδυση στις ανανεώσιμες. Δυστυχώς, οι άδειες που δόθηκαν ανεξέλεγκτα (και με σημαντική επιβάρυνση για την ΔΕΗ) δημιούργησαν μία ασύδοτη και άνευ προγραμματισμού αγορά με πλασματικές υπεραξίες και σε τελική ανάλυση ανυπαρξία πλέον προοπτικής εκτέλεσης για τις περισσότερες. Αν συνυπολογίσουμε την αδυναμία ή άρνηση των τραπεζών να χρηματοδοτήσουν ακόμα και εγκεκριμένα προγράμματα, γίνεται αντιληπτός ο λόγος που τελικά η επένδυση αυτή από «ευρείας μορφής» κατέληξε να γίνει ολιγοπωλιακή με όλα τα συνεπακόλουθα προβλήματα.

Στην παραπάνω προσέγγιση δεν πρέπει να παραλείψουμε τις περιβόητες εξαγγελίες για πλεονεκτική αντιμετώπιση των αγροτών. Εξαγγελίες που, αν είχαν δομηθεί και υποστηριχθεί σωστά, έπρεπε να αποτελούν βάση ανάπτυξης όχι μόνον για τον ενεργειακό αυτόν κλάδο, άλλα συνολικότερα για την περιφέρεια της χώρας. Όσο για τα φωτοβολταϊκά στέγης... αυτά μάλλον ακολούθησαν την αντίστοιχη άναρχη προσέγγιση των υπολοίπων.

Αν και με μια απλή ματιά είναι εύκολο ο αναγνώστης να ρίξει τις ευθύνες στο γνωστό ανοργάνωτο κράτος, μία ποιο βαθιά ανάλυση των δεδομένων υποδεικνύει ότι οι εξελίξεις σηματοδοτούν μία έμμεση αποδοχή -πιθανώς και προώθηση- της στήριξης των υπό διαμόρφωση ολιγοπωλίων. Άλλωστε, η πρόθεση της ΔΕΗ να αγοράσει τον μεγαλύτερο εγχώριο παραγωγό φωτοβολταϊκών panels, δημιουργώντας έτσι συνθήκες «περιορισμένου ανταγωνισμού», αφήνει ακόμα περισσότερα αναπάντητα ερωτηματικά, ειδικότερα αν συνυπολογίσουμε το τι σηματοδοτεί η πρόσφατη χρεοκοπία παραγωγού στην Γερμανία. Πώς είναι δυνατόν να αναπτύξει τον τομέα αυτόν η ΔΕΗ, όταν η κινεζική τεχνολογία και (προφανώς) τιμές έχουν δυναμικά εισβάλει στον εν λόγω χώρο; Αν επιδιώκεται ένα τέτοιο «δέσιμο», πώς θα προκύψει η ανάπτυξη και η καινοτομία στον τομέα αυτόν; Υπάρχει δυνατότητα προώθησης ευρείας επιχειρηματικότητας ανά περιοχή και δραστηριότητα, που να δώσει ουσιαστική στήριξη στην ανάπτυξη; Και κυρίως, υπάρχει διάθεση από το Κράτος να δομήσει ένα μακροπρόθεσμο πλάνο στον τομέα των ανανεώσιμων, ώστε να συνδυασθεί η ενεργειακή αυτοτέλεια με την ανάπτυξη της επιχειρηματικότητας στον τομέα αυτόν;

Αν η προοπτική στον κλάδο αυτόν βασίζονταν στους λεονταρισμούς των διαφόρων συνδικαλιστικών φορέων, τότε η απάντηση είναι ασφαλώς αρνητική. Αν όμως επιλεγούν προγράμματα, όπως για παράδειγμα η δημιουργία μονάδων παραγωγής pellets σε αγροτικούς δήμους, όπου σε συνεταιριστική βάση τόσο ο δήμος της περιοχής όσο και οι γεωργοί - καλλιεργητές μπορούν να αναπτύξουν εξαγωγικές δραστηριότητες, τότε ασφαλώς υπάρχουν διέξοδοι. Ας μην ξεχνάμε, καταρχάς, ότι το συγκεκριμένο ενεργειακό προϊόν διαπραγματεύεται σε περιορισμένη βάση στο χρηματιστήριο του Άμστερνταμ, καθώς σε όλη την Βόρεια Ευρώπη αποτελεί σημαντικό καύσιμο, και κυρίως ότι στον σχεδιαζόμενο ευρωπαϊκό ενεργειακό προγραμματισμό του 2013 αντίστοιχες επενδύσεις θα επιδοτούνται με 75%.

Με τις παραπάνω επισημάνσεις δεν εξαντλούνται τα όρια ανάπτυξης των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας στην χώρα μας. Το δε πρόγραμμα Ήλιος που παρουσιάζεται ως πανάκεια δεν είναι ούτε αποτελεί μοναδική ή έστω πρωταρχική διέξοδο ενεργειακής ανάπτυξης -παρά το γεγονός ότι για κάποιους λόγους (συγκεκριμένων ίσως επιχειρηματικών συμφερόντων) παρουσιάζεται ως τέτοια.

Είναι καιρός λοιπόν να γίνει συνολικός επαναπροσδιορισμός στον τομέα των ανανεώσιμων πηγών. Μέσω δε αυτού του επαναπροσδιορισμού πρέπει να γίνει νέα στόχευση των αναπτυξιακών προγραμμάτων, πέραν της πρόσφατης «απέλασης» των εγκριτικών κλιμακίων του Υπουργείου Ανάπτυξης και πέρα από πολιτικά αμφιλεγόμενες σχέσεις με διαπλεκόμενης νοοτροπίας συνδικαλιστικούς φορείς και έμμεσων προθέσεων προώθησης ολιγοπωλίων.