Hellenic Business

H ανατομία ενός ναζιστικού εγκλήματος

«Η θάλασσα του πρωινού» του Φόλκερ Σλέντορφ αφηγείται ένα από τα πιο σκοτεινά κεφάλαια της γερμανικής κατοχής στη βόρεια Γαλλία με αφορμή έργα των Ερνστ Γιούνγκερ και Χάινριχ Μπελ.

Για τον Γερμανό σκηνοθέτη Φόλκερ Σλέντορφ η νέα ταινία του αποτελεί ένα «καθαρά προσωπικό στοίχημα και όχι μια ακόμη ταινία για τον Β’Παγκόσμιο Πόλεμο», όπως δήλωσε σε συνέντευξή στη Deutsche Welle. H υπόθεση αφορά την εκτέλεση 48 Γάλλων αντιστασιακών ως αντίποινα για τη δολοφονία ενός γερμανού αξιωματικού. Ο Σλέντορφ βασίζει το σενάριο του στις λογοτεχνικές αφηγήσεις του Ερνστ Γιούνγκερ και του Χάινριχ Μπελ.

Νεανικές αναμνήσεις

Ο Σλέντορφ χαρακτηρίζει τη νέα ταινία του ως απομεινάρι των νεανικών του χρόνων στο Παρίσι. Ο σκηνοθέτης βρέθηκε στη γαλλική Βρετάνη σε ηλικία μόλις 17 ετών με αφορμή ένα πρόγραμμα ανταλλαγής μαθητών και στη συνέχεια σπούδασε νομικά στο Παρίσι. Κάθε μέρα μετά τα μαθήματά του παρακολουθούσε ταινίες στην ιστορική Cinémathèque Française του Παρισιού. Πήρε μαθήματα κινηματογράφου στο Παρίσι και γρήγορα βρέθηκε να κάνει πρακτική άσκηση δίπλα στους μεγάλους Γάλλους σκηνοθέτες της εποχής. Από την πρώτη κιόλας περίοδο της επαγγελματικής ενασχόλησής του με το σινεμά γυρνούσε συνεχώς στο μυαλό του η ιδέα να ασχοληθεί με την ιστορία της ναζιστικής εκδίκησης στη Βρετάνη.

Οι λογοτεχνικές επιρροές

Ήδη από τότε είχε ξεκινήσει την ιστορική έρευνα για τη συγκλονιστική αυτή υπόθεση. Σημαντικό ρόλο στη διαμόρφωση του σεναρίου του έπαιξαν τα λογοτεχνικά έργα δύο σημαντικών γερμανών συγγραφέων, του Ερνστ Γιούνγκερ και του Χάινριχ Μπελ που είχαν μετατεθεί στο Παρίσι κατά τη διάρκεια του πολέμου. Ο Γιούνγκερ είχε διοικητικά καθήκοντα στο γερμανικό επιτελείο στρατού στο Παρίσι μεταξύ 1941-1944. Μετά τη σφαγή των αντιστασιακών της Βρετάνης του ανέθεσαν να καταγράψει τα γεγονότα με «λογοτεχνικό» τρόπο. Ο Γιούνγκερ το έκανε, κατέστρεψε ωστόσο αμέσως το πρωτότυπο. Μεταπολεμικά βρέθηκε ένα αντίγραφο του κειμένου αυτού, το οποίο εκδόθηκε μόλις πριν από δύο χρόνια αποτελώντας σπάνιο ντοκουμέντο για τα αποτρόπαια εγκλήματα στη Βρετάνη.

Ο Χάινριχ Μπελ, ο οποίος επίσης υποχρεώθηκε να καταταγεί στο ναζιστικό στρατό, ήταν αυτόπτης μάρτυρας της δολοφονίας του γερμανού αξιωματικού και των αιματηρών αντίποινων που ακολούθησαν. Τα μυθιστορήματα του «Το τρένο ήρθε στην ώρα του» και «Η υποθήκη» βασίζονται στα ιστορικά αυτά γεγονότα, στην ουσία όμως αποτελούν την καταγγελία του Μπελ για τα εγκλήματα που διεπράχθησαν από τη Γερμανία κατά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο. Ο Σλέντορφ στην «Θάλασσα του πρωϊνού» αντλεί τους χαρακτήρες του από τα δύο αυτά έργα του νομπελίστα Χ. Μπελ.

Όταν η Ιστορία γίνεται τέχνη

Ένα πρωινό του 1941, ο αντισυνταγμάρχης Καρλ Χοτς βρίσκεται νεκρός στη βάση του γερμανικού στρατού έξω από την πόλη Νάντη. Τον είχαν σκοτώσει γάλλοι αντιστασιακοί. Το Βερολίνο διατάζει την άμεση εκτέλεση 150 γάλλων υπόπτων. Τελικά εκτελέστηκαν 48 γάλλοι κομμουνιστές και οι υπόλοιποι αφέθηκαν ελεύθεροι υπό το φόβο νέων αντιστασιακών πράξεων από τους Γάλλους. Ανάμεσά τους ήταν και ο 17χρονος ήρωας της γαλλικής αντίστασης Γκί Μοκέ, ο οποίος πρωταγωνιστεί και στην ταινία του Σλέντορφ.

Ο Σλέντορφ βασίζει την ταινία του εξ ολοκλήρου σε μαρτυρίες, κείμενα και λοιπά ιστορικά ντοκουμέντα της εποχής με έντονα λογοτεχνικά στοιχεία. Υπάρχουν σαφείς αναφορές στους δύο παραπάνω συγγραφείς ακόμη και μέσα στην υπόθεση της ταινίας χωρίς όμως να κατονομάζονται.

Η ταινία προβλήθηκε για πρώτη φορά στο φεστιβάλ κινηματογράφου του Μπίαριτζ και την ερχόμενη Παρασκευή θα προβληθεί στο γαλλο-γερμανικό κανάλι ARTE. Ο γερμανός σκηνοθέτης, που έχει τιμηθεί και με Όσκαρ στο παρελθόν, βλέπει τη νέα του ταινία τόσο σαν μια προσωπική αποτίμηση αυτού του κομματιού της σύγχρονης γερμανικής και γαλλικής ιστορίας όσο και σαν μια αυτοαναφορική κινηματογραφική απόπειρα κοιτάζοντας πίσω, στις απαρχές της κινηματογραφικής του έμπνευσης.