Hellenic Business

Ήταν 11 Μαρτίου 2011, ώρα 14:46 μμ. Ο μεγαλύτερος σεισμός που έχει καταγραφεί ποτέ στην ιστορία της Ιαπωνίας προκαλεί, μόλις μισή ώρα αργότερα, τσουνάμι ύψους 10 μέτρων, το οποίο σαρώνει στο πέρασμά του την ανατολική ακτή της Ιαπωνίας. Το πυρηνικό εργοστάσιο της Φουκουσίμα παρουσιάζει αμέσως σοβαρές ζημιές και διαρροή ραδιενέργειας.

Δεν έγινε ποτέ γνωστό ποιά ήταν η ζημία που προκλήθηκε στο πυρηνικό εργοστάσιο της Φουκουσίνα από τον αρχικό σεισμό. Η οκοκληρωτική καταστροφή επισφραγίστηκε με το τσουνάμι. Η έκρηξη στους πυρηνικούς αντιδραστήρες επιβεβαίωσε το χειρότερο σενάριο για πυρηνικό όλεθρο.

Η περιοχή σε ακτίνα 20 χιλιομέτρων γύρω από τη μονάδα παραγωγής πυρηνικής ενέργειας εκκενώθηκε αμέσως μετά την είδηση του ατυχήματος. Ένα χρόνο μετά, κανείς δε μπορεί να πει με σιγουριά αν και πότε η περιοχή θα είναι ξανά κατοικήσιμη.

Η διοίκηση της εταιρίας ΤΕPCO η οποία διαχειριζόταν το εργοστάσιο της Φουκουσίμα ζήτησε δημοσίως συγγνώμη σε συνέντευξη τύπου λίγο μετά το πυρηνικό ατύχημα. Οι κακοί χειρισμοί της εταιρίας, τα ψέμματα και η ολιγωρία προκάλεσαν οργή στους Ιάπωνες, αλλά και διεθνώς.

Ο κυβερνητικός εκπρόσωπος της Ιαπωνίας Εντάνο με γνωστο Ιάπωνα κωμικό δοκίμασαν τον Απρίλιο του 2011 μπροστά στις κάμερες φρούτα και λαχανικά από την περιοχή της Φουκουσίμα. Οι πολιτικοί ευησυχασμοί γρήγορα διαψεύσθηκαν αφού σύντομα απαγορεύθηκαν επισήμως τα τοπικά προϊόντα ως μολυσμένα.

Ο φέρελπις Ιάπωνας πρωθυπουργός Ναότο Καν απέτυχε να διαχειριστεί αποτελεσματικά το ατύχημα και τις επιπτώσεις. Στις αρχές του περασμένου Αυγούστου ανακοίνωσε την πρόθεση της Ιαπωνίας να σταματήσει την παραγωγή πυρηνικής ενέργειας και να επενδύσει στο εξής στις ανανεώσιμες πηγές. Τον Σεπτέμβρη του 2011 παραιτήθηκε μετά από πιέσεις.

Μετά από ελέγχους που έγιναν τον περασμένο Νοέμβριο φάνηκε πως η κατάσταση δεν είχε ακόμη σταθεροποιηθεί. Η εταιρία TEPCO ανέφερε μία νεότερη έκρηξη που σημειώθηκε στο μεσοδιάστημα σε έναν από τους πυρηνικούς αντιδραστήρες του ήδη κατεστραμμένου εργοστασίου. Ταυτόχρονα η κυβέρνηση της Ιαπωνίας ενέκρινε κονδύλιο ύψους 8,4 δισεκατομμυρίων για την υποστήριξη της TEPCO.

Ήδη από τον περασμένο Απρίλιο ξεκίνησαν οι πρώτες εργασίες για την επεξεργασία πυρηνικών αποβλήτων. Οι εργασίες ξεκίνησαν με την αφαίρεση των ραδιενεργών στρωμάτων μπετόν από τοίχους και σκεπές σχολείων και συνέχεια επεκτάθηκαν στα κτίρια της περιοχής.

Στη Φουκουσίμα αλλά και στην ευρύτερη περιοχή καταγράφηκαν υψηλές τιμές ραδιενέργειας κι έτσι οι Ιάπωνες άρχισαν να μην εμπιστεύονται τις ανακοινώσεις των αρχών. Ενώ το ανώτερο επιτρεπτό όριο ραδιενεργούς συγκέντρωσης στην ατμόσφαιρα είναι 2,4 μικροσίβερτ, στην περιοχή της Φουκουσίμα υπολογίζεται ακόμη στα 102 μικροσίβερτ.

Η πρώτη επέτειος του πυρηνικού ατυχήματος στη Φουκουσίμα συμπίπτει χρονικά με τα 25 χρόνια από το πυρηνικό ατύχημα στο Τσέρνομπιλ το 1986. Η Greenpeace οργάνωσε για το σκοπό αυτό προβολή στο πρώην πυρηνικό εργοστάσιο με το σύμβολο της πυρηνικής ενέργειας σε μορφή ανθρώπινης νεκροκεφαλής. Μνημείο για τα θύματα της Φουκουσίμα σχεδιάζει να κατασκευάσει και η εταιρία TEPCO.

Αμέσως μετά το ατύχημα της Φουκουσίμα οργανώθηκε στην Ιαπωνία ένα μεγάλο κίνημα κατά της πυρηνικής ενέργειας. Το περασμένο φθινόπωρο χιλιάδες Ιάπωνες διαδήλωσαν στο Τόκυο, ανάμεσά τους και ο νομπελίστας Ιάπωνας συγγραφέας Κενζαμπούρο Όε. Εν τω μεταξύ υπολογίζεται πως περίπου δύο εκατομμύρια άνθρωποι ενδέχεται να εμφανίσουν στο μέλλον σοβαρά προβλήματα υγείας λόγω έκθεσής του σε ραδιενέργεια.

Ένα από τα πρώτα διδάγματα της πυρηνικής καταστροφής του 2011 ήταν ότι, μετά την Φουκουσίμα, τίποτε δεν θα είναι όπως πριν. Οι δραματικές εικόνες από την Ιαπωνία έκαναν το γύρο του κόσμου.

Οι εκρήξεις στις πυρηνικές εγκαταστάσεις της ιαπωνικής πόλης, το καταστροφικό τσουνάμι που παρέσυρε τα πάντα στο διάβα του, η απόγνωση ζωγραφισμένη στα πρόσωπα των κατοίκων και η αμηχανία στα πρόσωπα των ειδικών δεν άφηναν καμία αμφιβολία: Το τέλος των ψευδαισθήσεων. «Ακόμα και στην Ιαπωνία, τη χώρα της υψηλής τεχνολογίας δεν είναι δυνατόν να ελεγχθούν οι κίνδυνοι της πυρηνικής ενέργειας», τόνισε τότε η καγκελάριος Μέρκελ.

Τη διαπίστωση αυτή έκαναν με οδυνηρό τρόπο οι ίδιοι οι Ιάπωνες, κυρίως εκείνοι που ζούσαν και δούλευαν κοντά στην ακτή της Φουκουσίμα, όπως ο Σίρο Οτάτε, ιδιοκτήτης ενός μικρού εστιατορίου: «Είχα λείψει για λίγη ώρα από το εστιατόριο και κατά την επιστροφή, ήλθε το τσουνάμι. Πλημμύρισαν τα πάντα. Χρειάστηκαν τρεις ημέρες μέχρι να πάω στο παλιό μου κατάστημα. Όλα είχαν γίνει συντρίμμια. Το θέαμα ήταν τρομακτικό».

Κατασκευάζονται νέα πυρηνικά εργοστάσια

Η καταστροφή της Φουκουσίμα σηματοδότησε μια στροφή στην ενεργειακή πολιτική της Γερμανίας, που αποφάσισε μέχρι το 2022 να έχει κλείσει όλα τα πυρηνικά της εργοστάσια. Καμία άλλη χώρα δεν αντιμετώπισε με τόση συνέπεια τα διδάγματα από την πυρηνική καταστροφή της Φουκουσίμα. Αντιθέτως, οι γειτονικές με τη Γερμανία χώρες συνεχίζουν να κατασκευάζουν πυρηνικά εργοστάσια. Το ίδιο κάνουν και οι αναδυόμενες οικονομίες της Ασίας. Ακόμη και στις Ηνωμένες Πολιτείες οι αρχές έδωσαν την άδεια κατασκευής νέων πυρηνικών εγκαταστάσεων.

Η ίδια η Ιαπωνία περιορίστηκε σε τεχνικές βελτιώσεις των πυρηνικών της εργοστασίων. Για ενεργειακή στροφή ούτε λόγος. Οι λόγοι σχετίζονται με την έλλειψη πρώτων υλών και τις στρατηγικές προτεραιότητες της χώρας.

Δεν υπάρχει καμία αμφιβολία ότι η ατομική ενέργεια θα συνεχίσει να διχάζει τα πνεύματα. Πολλοί την σχετίζουν με το πρόταγμα της ανάπτυξης, μολονότι γνωρίζουν ότι η ανάπτυξη είναι δυνατή με ή χωρίς πυρηνική ενέργεια. Σε κάθε περίπτωση, μετά την Φουκουσίμα καλούνται όλοι να αποφασίσουν εάν είναι διατεθειμένοι να ζήσουν με το ρίσκο μιας νέα πυρηνικής καταστροφής. Κυρίως όμως εάν είναι διατεθειμένοι να κληροδοτήσουν το ρίσκο αυτό και στα παιδιά τους.