Hellenic Business

του Ηλία Καραβόλια

Το ότι δεν σωθήκαμε με το νέο δάνειο (που δεν εγκρίθηκε ακόμα από ΔΝΤ και τα εθνικά Κοινοβούλια αλλά μάλλον θα "περάσει") και το ότι πρέπει να θωρακιστούμε τόσο με γραμμές άμυνας όσο και με τολμηρές μεταρρυθμίσεις στην χώρα μας, το γνωρίζουν πλέον όλοι.

Έχω όμως την αίσθηση ότι μας διαφεύγει κάτι σημαντικό: Εξαπλώνεται μία κυρίαρχη καθεστωτική ερμηνεία της χρεοκοπίας (από πολιτικούς και δημοσιογράφους, "οικονομολόγοι" άπαντες, που θέλουν να επιβιώσουν πολιτικά οι πρώτοι και να μην χάσουν τις δουλειές τους στα ΜΜΕ οι δεύτεροι). Η ερμηνεία αυτή λέει ότι μπορεί αρχικά να βρεθήκαμε με μια υπερχρέωση της χώρας αλλά την μεγάλη ζημιά, την μεγάλη εσωτερική καταστροφή, ανεργία και εξαθλίωση, την προκάλεσε η ίδια η ΕΕ και το ΔΝΤ με τα διάφορα Μνημόνια και τα μεσοπρόθεσμα προγράμματά τους. Κοινώς, επικρατεί η άποψη ότι δεν έφερε η χρεοκοπία το Μνημόνιο αλλά το Μνημόνιο την χρεοκοπία.

Δεν είναι όμως όλα τα πράγματα στην Οικονομία -και στην ζωή- μαύρα ή άσπρα...

Είναι αλήθεια ότι, με την μείωση των μισθών και των συντάξεων καθώς και με την υπερφορολόγηση που επέβαλε το Μνημόνιο του 2010, μειώνεται έντονα η αγοραστική δύναμη, οπότε υποχωρεί το εγχώριο εμπόριο και η εσωτερική  κατανάλωση. Η πτώση παραγωγής και ζήτησης μειώνουν την φορολογητέα ύλη και τα έσοδα. Ταυτόχρονα, ανεργία και ιδιωτικό χρέος μεγαλώνουν στο έπακρο. Όσοι όμως μιλούν για ''επενδύσεις και ανάπτυξη'' δεν τολμούν να πουν μια μεγάλη αλήθεια, μια εγγενή αδυναμία της οικονομίας μας: Κρύβουν το γεγονός ότι, παρά τους όλο και πιο χαμηλούς μισθούς, η ντόπια βιομηχανική και δευτερογενής παραγωγή, που θα έπρεπε έτσι να γίνεται φθηνότερη, όσο κι αν εκτοπίζει τις εισαγωγές και αυξάνει τις εξαγωγές, δεν δημιουργεί απασχόληση και εισόδημα. Και είναι ευνόητο γιατί συμβαίνει αυτό: Γιατί δεν γίνονται επενδύσεις.

Ενώ θα έπρεπε από τα τέλη του 2010, με τις όποιες χρονικές υστερήσεις, να τρέχουν επενδύσεις και να ανοίξουν θέσεις εργασίας σε επιχειρήσεις με εξαγώγιμα αγαθά  και υπηρεσίες, αυτές είναι ουσιαστικά μηδενικές, αφού στην πράξη ακυρώνονται από ένα σύστημα προσώπων και θεσμών, που ανέκαθεν επιζητούσε τα διαμεσολαβητικά οφέλη πάσης φύσεως. Ένα τεράστιο παραγωγικό κενό, διαφορετικό από το χάσμα ανταγωνιστικότητας, είναι αυτό που κρατάει τη χώρα σήμερα στην χρεοκοπία -και είναι το ίδιο που την "χρεοκόπησε".

Η Ελλάδα συνεχίζει, παρά την πτώση μισθών και την τεράστια ανεργία, να χρεώνεται για να αγοράσει προϊόντα εξωτερικού. Το δημοσιονομικό έλλειμμα τροφοδοτείται και από το έλλειμμα του Ισοζύγιου Τρεχουσών Συναλλαγών, δηλαδή από τις ελλειμματικές οικονομικές σχέσεις της χώρας με το εξωτερικό. Σε τελευταία ανάλυση, από το έλλειμμα παραγωγής της χώρας. Αυτό σωρεύεται επί δεκαετίες ώστε αυξάνεται έντονα το συνολικό δημόσιο χρέος.

Στην Ελλάδα, ας μην κρυβόμαστε, οι καταθέσεις των μεγαλοεπιχειρηματιών πριν την κρίση δεν μετατρέπονταν σε βιώσιμο παραγωγικό κεφάλαιο. Στρεφόταν κυρίως σε ατομική κατανάλωση ή σε καταθέσεις σε ξένες χώρες. Επιπλέον, δεν υποφέρουμε ως κοινωνία μόνο γιατί… κλέβουμε ή τεμπελιάζουμε στο Δημόσιο και σε "αεριτζίδηκες" ιδιωτικές επιχειρήσεις (ναι, το κάνουμε και αυτό), αλλά έχουμε κυρίως χρεοκοπήσει γιατί γκρεμίζονται οι συνθήκες για τα εργοστάσια και τα μαγαζιά μας, και ζούμε από "μαγαζιά" άλλων χωρών.

Ταυτόχρονα, Έλληνες τραπεζίτες και βιομήχανοι δεν επενδύουν, παρ' ότι πέφτει το μισθολογικό  κόστος της εργασίας, σε σύγχρονα μέσα παραγωγής και τελικά δεν  παράγουν πιο έντονα από πριν τις φθηνότερες υπηρεσίες και τα φθηνότερα προϊόντα που μπορούν να παράγουν. Αυτό που συμβαίνει με την βίαιη πτώση των μισθών σε μια υπερχρεωμένη χώρα σαν την δική μας δεν είναι το αναμενόμενο (επενδύσεις, ανάπτυξη, ανταγωνιστικότητα): είναι η διεύρυνση των κοινωνικών ανισοτήτων, η ένταση της ανεργίας και η υπερεκμετάλλευση των κακοπληρωμένων σε πολλές θέσεις εργασίας.

Ας πούμε την αλήθεια, όσο και αν δεν μας αρέσει. Στην πραγματικότητα οι πιστωτές έκαναν στη χώρα μας και μάλιστα με πολύ πιο ανώδυνο τρόπο, ό,τι κάνουν απέναντι σε όλες τις χώρες με μεγάλα εμπορικά ελλείμματα, όταν αυτές χρεοκοπούν: Περιορίζουν τους μισθούς και οδηγούν σε εσωτερική υποτίμηση. Είναι σχεδόν βέβαιο ότι μετά από λίγο καιρό μια παρόμοια κρίση χρέους θα εκραγεί σε μια άλλη χώρα, όπου θα έχει αυξηθεί το εμπορικό της έλλειμμα εξ αιτίας, ανάμεσα στα άλλα, και του ισχυρού ανταγωνισμού εκείνων των χωρών που μόλις... θα βγαίνουν από το σπιράλ της ύφεσης. Διότι τι έχουμε ξεκάθαρα σήμερα στην ‘τραπεζική’ Ευρωζώνη: ένα διπρόσωπο σύστημα, με τις τράπεζες των πλεονασματικών χωρών (Γερμανία, Ολλανδία κ.τ.λ.) να είναι πλημμυρισμένες από ρευστότητα την οποία δεν επιθυμούν να δανείσουν αλλά μόνο να "παρκάρουν" στην ΕΚΤ, και τις τράπεζες των ελλειμματικών χωρών (PIIGS και πιθανότατα και οι Γαλλικές τράπεζες) να αντιμετωπίζουν πολύ μεγάλες υποχρεώσεις και χαρτοφυλάκια (ομολόγων, δανείων) χαμηλής ποιότητας, τα οποία χρηματοδοτούνται σε πολύ μεγάλο βαθμό από τις κεντρικές τράπεζες. Λογικό αποτέλεσμα; Η αδυναμία διοχέτευσης ρευστότητας στην πραγματική οικονομία.

Γιατί όμως στην Ελλάδα η μέθοδος εσωτερικής υποτίμησης δεν απέδωσε καθόλου μέχρι τώρα, και μάλλον δεν θα αποδώσει τα αναμενόμενα ούτε μακροπρόθεσμα; Μα για τον απλό λόγο ότι, εκτός από τους μισθωτούς και τους ανέργους, που έγιναν φτωχότεροι και περισσότερο χρεωμένοι, απαξιώθηκε έντονα το συντριπτικά μεγάλο μέρος του παλιού παραγωγικού κεφαλαίου -τόσο των μικρομεσαίων όσο και των μεγαλοεπιχειρηματιών. Ας έχουμε κατά νου ότι η Ανάπτυξη δεν αναβάλλεται μόνο όταν υπάρχει κατάρρευση εμπιστοσύνης, ψυχολογίας, υπερφορολόγηση και γραφειοκρατία. Αναβάλλεται και όταν δεν υπάρχουν κεφάλαια, όταν απαξιώνονται περιουσίες και παραγωγικό δυναμικό. Και κυρίως αναβάλλεται όταν κλείσουν οι τραπεζικές κάνουλες, αποσύρονται οι καταθέσεις από το εγχώριο σύστημα για άλλες πολιτείες...

Κυρίως όμως η Ανάπτυξη και η Απασχόληση αναβάλλονται όταν οι ισχυροί μιας χώρας δεν ανοίγουν δουλειές και προτιμούν το εύκολο κέρδος. Δικαίωμά τους, θα πει κάποιος! Οφείλει όμως το "κακό κράτος" να τους πείσει για το αντίθετο, και αυτό είναι το πολιτικό στοίχημα των επόμενων ετών. Διότι για ξένο χρήμα, ούτε κουβέντα: πρέπει πρώτα να "πληρωθεί" το ντόπιο θεσμικό χταπόδι πολιτικών - επιχειρηματιών που ανεμπόδιστα επιβάλλει "κόστος εισόδου" στην ελληνική Οικονομία.

Αυτό το entry fee είναι που κατάλαβαν πλέον οι ξένοι, οπότε και μας "υποτιμούν" εργασία και περιουσίες, ως ενέχυρο για τον αναγκαίο δανεισμό μας…