Hellenic Business

του Ηλία Καραβόλια

Σχεδόν από τις αρχές της δεκαετίας του ’80, στις ΗΠΑ και στην Βρετανία αναδύθηκε ένας νέου τύπου καπιταλισμός ο οποίος εύστοχα ονομάστηκε από τον Ιταλό ιστορικό της οικονομίας, R. Belafiore, «ιδιωτικοποιημένος κεϊνσιανισμός».

Αυτή η εκδοχή του οικονομικού συστήματος είχε ενισχύσει, μέσω της μονεταριστικής πολιτικής, την χρηματοοικονομική διάσταση στην οικονομία. Αποτέλεσμα, πασιφανές πλέον στις μέρες μας, η επισφάλεια των θέσεων και των συνθηκών εργασίας. Όπως επίσης λέει ο Belafiore, αναδύθηκε μια τριπλή ισορροπία: του «τραυματισμένου εργάτη», του «μανιακού αποταμιευτή» και του «υπερχρεωμένου καταναλωτή».

Ζήσαμε μια 30ετή διαδικασία «συγκεντρωποίησης χωρίς συγκέντρωση». Κλάδοι της πρωτογενούς παραγωγής υπέστησαν τεράστιες συγχωνεύσεις χωρίς όμως τελικά την δημιουργία νέων, μεγάλης κλίμακας βιομηχανικών επιχειρήσεων κάθετα ενοποιημένων, ώστε να υπάρχει συνεχής αύξηση της απασχόλησης και της παραγωγής. Γι’ αυτό και σήμερα επανέρχεται δριμύτερο το κλασσικό ερώτημα της οικονομικής θεωρίας: Τι, πόσο και πώς χρειάζεται να παράγουμε; Μόνο το πού παράγουμε (εκεί που η εργασία είναι ή θα γίνει φθηνή) είναι ευκρινές.

Ο πολλαπλασιασμός των χρηματοοικονομικών επιχειρήσεων και ειδικά η πιστωτική υπερ-επέκταση στις ΗΠΑ, γέννησε ένα «κινητό σύστημα αξιών  με υπερεθνικό χαρακτήρα. Παράγωγα, δομημένα χρεόγραφα, ασφάλιστρα κινδύνου και άλλα αλγοριθμικής φύσεως εργαλεία εξισορρόπησης του κινδύνου στις χρηματαγορές -και ταυτόχρονα εργαλεία υπερκέρδους για λίγους-  είχαν ως αποτέλεσμα την ουσιαστική  υποταγή της Εργασίας στην Οικονομία και το Χρέος. Δυστυχώς, αυτή η ‘υποταγή’ έγινε με όρους εξάρτησης και σήμερα η εργασία έχει κατακερματιστεί και έχει καταστεί ακόμα πιο ανασφαλής.

Η τελευταία δεκαετία αυτού του κύκλου σφραγίζεται από το παράδειγμα της εισαγωγής του ευρώ, το οποίο δεν ήταν η μοναδική δυνατή μορφή νομισματικής ένωσης. Η S. Brunhof, αντίθετη με την κεϋνσιανή εκδοχή της συμφωνίας του Bretton Woods, πρότεινε την εισαγωγή ενός «κοινού νομίσματος», αντί για το «ενιαίο νόμισμα» που κυκλοφορεί. Όπως μας αναλύει η ίδια ‘..το πρώτο αποτελεί απλά αποθεματικό νόμισμα, που θα μπορούσε να χρησιμοποιηθεί σε έναν μηχανισμό συμψηφισμού ανάμεσα στις κεντρικές τράπεζες των κρατών μελών, μέσα σε ένα σύστημα σταθερών (αλλά ρυθμιζόμενων) συναλλαγματικών ισοτιμιών’.

Σήμερα, περισσότερο παρά ποτέ, αν και το μείζον πρόβλημα φαίνεται να είναι η αποκατάσταση των δημοσιονομικών ανισορροπιών, κυρίως στην Ευρωζώνη, αυτό που απαιτείται παράλληλα είναι μια ισχυρή παρέμβαση στην προσφορά των αγαθών και την παραγωγική δομή.

Η παγκόσμια οικονομία, αναγκαστικά, θα "ξαναβγεί" από τις οθόνες και τα πληκτρολόγια των μεγάλων κερδοσκόπων στις αγορές στοιχημάτων, με παράγωγα και μόχλευση, και θα ξαναφορέσει αργά αλλά σταδιακά το κοστούμι της παραγωγής, της εργασίας, του μόχθου.

"Τhere is no alternative", όπως έλεγε κάποτε η Θάτσερ, εννοώντας βέβαια άλλα πράγματα...