Hellenic Business

Λαός που δεν ξέρει την ιστορία του είναι υποχρεωμένος να τη ξαναζήσει και αυτή την περίοδο φαίνεται ότι ξαναζούμε «μαύρες» περιόδους του κοντινού παρελθόντος, που δεν διδάχθηκαν ποτέ στα βιβλία της ιστορίας. Το «γιατί» άγνωστο….

Την στιγμή που οι διεθνείς οίκοι αξιολόγησης υποβαθμίζουν την πιστοληπτική και όχι μόνο ικανότητα μας και αναζητούν αίμα για να καλύψουν τις ορέξεις τους και ζητάνε πράγματα αδιανόητα που προσβάλλουν την αξιοπρέπεια μας, την ιστορία μας αλλά και το εγώ μας, με της ευλογίες και τη συγκατάθεση των κυβερνόντων, έρχεται ένα βιβλίο που σε δεύτερη ανάγνωση μπορεί κανείς να διακρίνει τα τέμνοντα ιστορικά σημεία.

Τονίζω το «δεύτερη ανάγνωση» καθώς η ιστορία είναι τόσο συγκλονιστική και έχει τέτοια ένταση που σε κρατάει σε εγρήγορση σε κάθε της φράση όταν μπεις για τα καλά στην υπόθεση.

Ο λόγος για το Sφαγείο Sαλονίκης, του Θάνου Δραγούμη των εκδόσεων Ψυχογιός.

Η ιστορία εξελίσσεται στην Θεσσαλονίκη το 1943 και ο πρωταγωνιστής είναι ο Αστυνόμος Ασλάνογλου. Γύρω απ’ το λιμάνι, στο κέντρο και στις συνοικίες της Σαλονίκης, κόλαση. Μουλωχτοί φόνοι και βόμβες που σκάνε οπουδήποτε χωρίς προειδοποίηση. Σφαίρες σε σβέρκους στα καλά καθούμενα μέσα στη μέση του δρόμου κι εκτελέσεις εν ψυχρώ με μια απόφαση κομματικής ολομέλειας.

Κομμουνιστές και ταγματασφαλίτες σφάζονται στους δρόμους. Το ΚΚΕ δημιουργεί την οργάνωση εκτελεστών του, την ΟΠΛΑ. Οι ταγματασφαλίτες συλλαμβάνουν, βασανίζουν κι εκτελούν αδιακρίτως, αρκεί να υπάρχει λεία.

Τα Ες Ες τραβάνε του Εβραίους στα γκέτο και τους φορτώνουν στα τρένα για τα κρεματόρια. Ξύλο και βασανιστήρια, λειψό φαγητό κι ελάχιστος ύπνος. Πλιάτσικα και λεηλασίες σε συναγωγές, σε μαγαζιά, σε σπίτια, σε νεκροταφεία.

Ότι γίνεται και σήμερα απλά αλλάζουν τα ονόματα δεν συμφωνείτε;

Επίσης ένα άλλο πολύ σημαντικό που διαθέτει το βιβλίο είναι και είκοσι σελίδες ιστορικών σημειώσεων και επεξηγήσεων που βοηθούν πολύ στην κατανόηση όρων και εμπλουτίζουν τις ιστορικές γνώσεις του αναγνώστη.

Στο οπισθόφυλλο όπου παρουσιάζεται το βιβλίο κλείνετε με το ερώτημα: Τι νόημα έχει να προσπαθήσει κανείς να τηρήσει το νόμο μέσα σ’ ένα ρημαγμένο κόσμο ομαδικής παραφροσύνης; Αυτό το ερώτημα προβληματίζει πολύ και τους νέους των ημερών μας, με τους νόμους ηθικής όμως. Αξίζει να αγωνιστούν για να λύσουν τα δικά τους μυστήρια;

Προφανώς αξίζει, δε θα είναι ούτε οι πρώτοι, ούτε οι τελευταίοι, η ανθρώπινη μοίρα και ιστορία χαρακτηρίζεται και προχωρά μέσα από αγώνες που έρχονται σαν παλιρροϊκά κύματα και σβήνουν μόνα τους χωρίς να επιτυγχάνουν τίποτε ή σαρώνουν τα πάντα. Ως προς τους ηθικούς νόμους, είναι άξιοι σεβασμού μόνο όταν δεν βασίζονται σε ψευδεπίγραφους κώδικες συμπεριφοράς, αλλά σε ουσιώδη προσωπική αξιοπρέπεια και αλληλεγγύη στους συμπολίτες. Εν πάση περιπτώσει, η συλλογική οργή δεν μπορεί δικαιολογήσει την προσωπική και επαγγελματική καταστροφή κάποιου πολίτη.

Η περίοδος που διαδραματίζεται το Sφαγείο Sαλονίκης λείπει ή αναφέρεται αμυδρά – και βρίσκεται εκτός εξεταστέας ύλης- στα βιβλία της Ιστορίας στα σχολειά. Το γεγονός αυτό σας ενοχλεί; Και κάτι άλλο έχει επιπτώσεις στη διαμόρφωση της ελληνικής Παιδείας της νέας γενιάς;

Ναι και ναι. Η απουσία έστω και αναφοράς με ενοχλεί σφόδρα γιατί είμαι κάθετα αντίθετος στην περίφημη λήθη. Να ερμηνεύσουμε ναι, να κατανοήσουμε ναι, αλλά πρέπει να ξεχάσουμε; Ή να μη μάθουμε ποτέ; Γιατί; Για να επαναλάβουμε τα ίδια τραγικά λάθη; Κάτι που φαίνεται δυστυχώς να συμβαίνει και στις μέρες μας έστω και σε σαφώς μικρότερη κλίμακα;

Τα πρόσωπα που αναφέρετε στο Sφαγείο Sαλονίκης είναι υπαρκτά;

Τα ιστορικά ασφαλώς και είναι υπαρκτά, κάτι που άλλωστε αναφέρεται και στις σημειώσεις που συνοδεύουν το μυθιστόρημα. Άλλωστε, επειδή δεν πιστεύω και δε θέλω ένα μυθιστόρημα να είναι κάτι σαν τηλεοπτικό αποβλακωτικό σόου, αλλά να υπηρετεί και την ψυχαγωγία (με την κυριολεκτική έννοια του όρου) και τη μάθηση και την όχληση της σκέψης, ενδιαφέρομαι και προσπαθώ, ό,τι γράφω να συνδυάζει και τις τρεις αυτές παραμέτρους.

Τελικά ο έρωτας είναι πάνω από φυλές, έθιμα και παραδόσεις αλλά και απαγορεύσεις;

Νομίζω ότι αυτό το ερώτημα έχει απαντηθεί από την εποχή του Ομήρου.

Αλήθεια, τι σας ενέπνευσε να συγγράψετε το Sφαγείο Sαλονίκης;

Αφενός η ένδεια της ιστορικής μνήμης μας όσον αφορά εκείνη την περίοδο, τη σκοτεινότερη και βιαιότερη που έζησε ο λαός μας στη σύγχρονη Ιστορία του και αφετέρου η σημερινή κρίση που της έχουμε προσδώσει διαστάσεις που ασφαλώς δεν έχει. Δε ζούμε σήμερα μια ολική καταστροφή πολεμικής σύρραξης, αλλά μια οικονομική καταστροφή που την προκαλέσαμε μόνοι μας, με τη συμπεριφορά μας. Όμως εκείνα τα οδυνηρά για την πατρίδα μας χρόνια, μπορούν να μας διδάξουν πολλά. Κυρίως, το πώς οι παππούδες και οι πατεράδες μας στάθηκαν όρθιοι κι έζησαν και δημιούργησαν με τα ελάχιστα που τους είχαν απομείνει.

Πότε αρχίσατε τη συγγραφή του;

Πριν από δύο χρόνια περίπου, αλλά έχοντας ήδη γνώση του αντικειμένου. Η δεκαετία του 1940, η Ελλάδα της Κατοχής και του Εμφυλίου, απασχολούσαν χρόνια τη σκέψη μου και διάβαζα κάθε τι σχετικό, σχεδόν μανιωδώς.

Θεωρείτε πως οι Γερμανοί κατακτούν τελικά σήμερα την Ελλάδα με άλλον τρόπο;

Θεωρώ ότι αυτό είναι ιστορική ανακρίβεια, για να μην πω καταφανής ανοησία και ανεύθυνη κορώνα. Τόσα χρόνια που η Ευρωπαϊκή Ένωση και η Γερμανία πλήρωναν κι εμείς απολαμβάναμε αγαθά που εν ολίγοις δεν δικαιούμασταν, κανείς δε διαμαρτυρόταν, ήμασταν όλοι αυτάρεσκα βυθισμένοι στην καταναλωτική αποχαύνωση. Τώρα αίφνης βλέπουμε τους Γερμανούς ως κατακτητές; Και πως ακριβώς μας κατέκτησαν δηλαδή; Δανείζοντάς μας για να έχουμε σήμερα να πληρώσουμε μισθούς και συντάξεις; Κατακτώ σημαίνει ότι εφαρμόζω αποφάσεις μονομερώς και συνήθως με τη βία. Εμείς, όχι ως λαός, ως κράτος εννοώ, σχεδόν ικετεύουμε αυτή τη στιγμή, μετά την τραγική θέση στην οποία βρεθήκαμε. Πως λοιπόν μπορούμε να μιλάμε για κατάκτηση; Ξέρετε, αν και δεν το συνηθίζουμε ως λαός, δεν είναι κακό να κάνουμε και την αυτοκριτική μας κάποια φορά και να βλέπουμε τα πράγματα χωρίς παρωπίδες και ψυχολογικές ερμηνείες που βολεύουν την ανευθυνότητα και τον καιροσκοπισμό μας. Στο κάτω κάτω, κανείς χρεωμένος δεν μπορεί να είναι περήφανος. Ούτε για το χρέος του, ούτε για τον εαυτό του.

Τι διδαχθήκαμε τελικά σαν λαός μετά το Β' Παγκόσμιο Πόλεμο;

Τίποτα. Και το λέω μετά λόγου γνώσεως. Τουλάχιστον τα τελευταία τριάντα χρόνια και τουλάχιστον οι παραγωγικές ηλικίες, αυτό που ονομάζουμε γενιά της μεταπολίτευσης κι εντεύθεν, διδασκόμαστε μόνο από τους θριάμβους μας και όχι από τις πανωλεθρίες μας. Έτσι με μαθηματική βεβαιότητα καταλήξαμε σήμερα σε έναν μεγαλειώδη Πανωλεθρίαμβο, τα δεινά του οποίου ήδη βιώνουμε.

Η Θεσσαλονίκη αλλά και γενικότερα η Μακεδονία μετά το τέλος του Παγκοσμίου πολέμου, πλημμύρισε με ελληνικό αίμα, λόγω του εμφυλίου. Είναι μια σκοτεινή πλευρά της ιστορίας μας; Θα πρέπει να διδάσκεται στα σχολεία; Είναι ώριμες οι συνθήκες για να συμβεί αυτό;

Προφανώς θα πρέπει να διδάσκεται. Έστω στις μεγαλύτερες τάξεις του Λυκείου, έστω και προσχηματικά. Η γενιά που σήμερα μεγαλώνει έχει ανάγκη να διδαχθεί κανόνες επιβίωσης και αποφυγής λαθών. Και ο μόνος τρόπος είναι η γνώση τους. Δεν υπάρχει άλλος. Η λήθη οδηγεί με σιγουριά στην επανάληψη του λάθους και της τραγωδίας! Εξάλλου αυτό δεν κάνουμε και σαν άνθρωποι ο καθένας; Δεν γυρνάμε να κοιτάξουμε πίσω και να διδαχτούμε από τα λάθη μας; Θα ήταν καλύτερα να τα θάβαμε κάτω από το χαλί και να τα αγνοούσαμε στρουθοκαμηλίζοντας;

Κατά τη διάρκεια του μυθιστορήματος αναφέρετε πολλά σημειολογικά ιστορικά στοιχεία, πόσο δύσκολη ήταν η συγκέντρωση όλων αυτών;

Η συγκέντρωση, η μελέτη και η επιλογή του υλικού έρευνας και των στοιχείων ήταν το δυσκολότερο κομμάτι της δουλειάς. Καταλαβαίνετε ότι το θέμα της κατοχικής Θεσσαλονίκης, με τις συγκρούσεις των ένοπλων ομάδων κομμουνιστών και ταγματασφαλιτών καθώς και του διωγμού των Εβραίων της πόλης και της καταλήστευσης των περιουσιών τους, σημειωτέον από Έλληνες και Γερμανούς ταυτόχρονα, είναι ακανθώδες και δύσκολο να το προσεγγίσει κανείς προσπαθώντας να διατηρήσει έστω μια στοιχειώδη αντικειμενικότητα και αμεροληψία. Δεν είναι εύκολο να λες την αλήθεια όταν η αλήθεια είναι οδυνηρή, αλλά κάποτε θα πρέπει να το κάνουμε και να μη στοιβάζουμε τους «σκελετούς» στο κελάρι.

Σας ανησυχεί το φαινόμενο που οι νεαροί και οι έφηβοι είναι κολλημένοι μπροστά από τους υπολογιστές όλη την ημέρα;

Όχι τόσο. Όλοι οι νέοι, κάπου είναι κολλημένοι, είναι ίδιον της ηλικίας τους. Δηλαδή τα σφαιριστήρια της δικής μου γενιάς ήταν καλύτερα; Σε κάθε περίπτωση, δεν υπάρχει μανιχαϊσμός, τίποτα δεν είναι απόλυτα καλό ή απόλυτα κακό. Οι υπολογιστές είναι ένα εργαλείο εξαιρετικά χρήσιμο, αλλά εξαρτάται πως τους χρησιμοποιεί κανείς. Ένα μαχαίρι επί παραδείγματι κόβει και ψωμί και λαρύγγια.

Αν κάνουμε μια επιδερμική ιστορική αναδρομή θα διαπιστώσουμε πως μετά το τέλος του Β΄Παγκοσμίου Πολέμου, πολλοί Έλληνες «υποδουλώνονται» στα γερμανικά εργοστάσια και σήμερα τείνει να «υποδουλωθεί» ολόκληρο το κράτος. Οι μέρες κατοχής που ζήσανε οι παππούδες μας και οι πατεράδες μας δεν μας δίδαξαν τίποτα τελικά;

Όχι και το ξαναλέω. Οι μέρες κατοχής που ζήσανε οι παππούδες μας και οι πατεράδες μας, δίδαξαν τους παππούδες και τους πατεράδες μας. Τους δίδαξαν τις αξίες του άδολου πατριωτισμού, της σκληρής εργασίας, της οικονομίας, του καθήκοντος, της εγκράτειας, της απλότητας, της μόρφωσης και τη μέγιστη αξία όλων, τον απόλυτο σεβασμό σε μια απλή μπουκιά ψωμί. Η δικιά μας γενιά, η μετά τη Χούντα γενιά, θεωρεί λίγο πολύ ότι προήλθε από παρθενογέννεση και δικαιούται τα πάντα και άμεσα. Έτσι, ανιστόρητη, απαίδευτη και κακομαθημένη, και το τελευταίο λέω μετά λόγου γνώσεως δυστυχώς, κατέληξε να ροκανίσει το αίμα και τον ιδρώτα των παππούδων και των πατεράδων, να κατασπαταλήσει τους πόρους τους δικούς της και να υποθηκεύσει το μέλλον των παιδιών της. Είναι μια γενιά ταυτόχρονα αυτοχείρων και εγκληματιών. Είναι τραγικό, δεν είναι;

Με ποιον από τους πρωταγωνιστές του βιβλίου σας Sφαγείο Sαλονίκης έχετε ταυτιστεί περισσότερο;

Με κανέναν. Προσπάθησα να τους καταλάβω και να τους αφήσω να δράσουν μέσα στο ιστορικό και κοινωνικό πλαίσιο, αλλά επειδή ακριβώς αυτό το πλαίσιο είναι βιωματικά άγνωστο για μένα, ευτυχώς, δεν ταυτίστηκα με κανέναν συγκεκριμένα.

Παρουσιάζονται τρεις τύποι γυναικών, η Έμα, η θεία Ευρυδίκη και η Μαρικάρα κάθε μία το δικό της ρόλο στη ζωή του Ασλάνογλου. Αυτοί οι τρεις τύποι γυναικών είναι απαραίτητοι για τη ζωή ενός άνδρα;

Υπό μία έννοια, καμία από τις παραπάνω δεν είναι απαραίτητη για τη ζωή ενός άνδρα. Αλλά όπως είχε πει κι ο Απολινέρ : «δώστε μου τα περιττά, μπορώ να ζήσω και χωρίς τα απαραίτητα».

Υπάρχουν στις εποχές μας άνδρες σαν το Κεντίρη, που να κρατάνε το λόγο τους ;

Ασφαλώς. Αλίμονο αν δεν υπήρχαν. Κι όχι μόνο άντρες βέβαια. Και γυναίκες. Όταν επί παραδείγματι απλώνουν το δάχτυλό τους και σου λένε : «ναι, δέχομαι», το εννοούν…

Αν δεν υπάρχουν τι επιπτώσεις έχει αυτό για τη δική μας ζωή;

Η φράση, «ο λόγος μου συμβόλαιο», είναι κεφαλαιώδους σημασίας για τη συνύπαρξη των ανθρώπων. Δυστυχώς, στη χώρα της φαιδράς πορτοκαλέας όπου ζούμε, η οθωμανική παράδοση στα χούγια και τις συμπεριφορές και το κακώς εννοούμενο βαλκανικό πνεύμα του παζαριού, ζουν και βασιλεύουν δυο αιώνες μετά τους Οθωμανούς. Το οικονομικό χάλι που βρισκόμαστε σήμερα είναι απόρροια κυρίως αυτής της τακτικής που ενσάρκωσαν μεγαλειωδώς και προέκτειναν σε δυσθεώρητα ύψη οι κυβερνώντες από τη μεταπολίτευση κι εντεύθεν. Με τη δική μας σιωπηρή ανοχή, αν όχι συνενοχή, για να λέμε όλη την αλήθεια.

Τα παιδικά χρόνια του Αποστόλη, στο ορφανοτροφείο έθιξαν το θέμα της παιδικής κακοποίησης. Τα τελευταία χρόνια σημειώνονται όλο και περισσότερα κρούσματα και κυρίως μέσα του διαδικτύου. Σας τρομάζει αυτό;

Με αποτροπιάζει. Όπως και κάθε φυσιολογικό άνθρωπο φαντάζομαι. Πάντα όμως συνέβαιναν παρόμοια αποκρουστικά περιστατικά και μάλιστα κάποτε ήταν θεσμοί ή άγραφοι κανόνες, όπως στην Αρχαία Ελλάδα επί παραδείγματι ή στους προαναφερθέντες Οθωμανούς. Απλώς σήμερα με τα ΜΜΕ, το ίντερνετ και τα κοινωνικά δίκτυα, είναι πολύ πιο εύκολο να έρθουν αυτά τα ειδεχθή εγκλήματα στο φως.

Αναφέρετε για την Υπηρεσία Επισιτισμού και πως δρούσε, θα μπορούσε αυτή να χαρακτηριστεί ως πρόγονος κάποιων κακών -καθότι δεν είναι όλες- σημερινών ΜΚΟ;

Τηρουμένων των αναλογιών, είναι το ίδιο πράγμα. Όχι όλες, όπως σωστά είπατε, αλλά πάντως αρκετές ΜΚΟ χρησιμοποιήθηκαν βολικότατα για άλλους σκοπούς. Από υψηλόμισθο βόλεμα ψηφοφόρων και πολιτικών φίλων, μέχρι κατασπατάληση και στεγνό ξέπλυμα μαύρου χρήματος.

Τελικά οι «χαφιέδες» χρειάζονται ή όχι στη ζωή μας, είναι αυτοί που μας «σκοτώνουν» ή μας κάνουν ήρωες;

Ούτε το ένα, ούτε το άλλο. Ο χαφιεδισμός είναι στη φύση πολλών ανθρώπων τουλάχιστον ως λανθάνουσα συμπεριφορά. Και το απλό κουτσομπολιό μια μορφή χαφιεδισμού είναι σε κάποιο δεδομένο μικρόκοσμο. Σκεφτείτε αν υπάρχει ταυτόχρονα φόβος ή προσωπικό όφελος. Από την εποχή του Εφιάλτη, ο χαφιεδισμός είναι διαχρονική αξία. Και πολύ προσοδοφόρα.

Κλείνετε με τη φράση «Η ελπίδα σώζει, η ελπίδα δυναστεύει», θα θέλατε να μας την αναλύσετε λίγο

Είναι αυτό, το πολλάκις λεχθέν, για το μισογεμάτο και το μισοάδειο ποτήρι. Αν το βλέπεις μισοάδειο σε δυναστεύει, αν το βλέπεις μισογεμάτο, ελπίζεις. Αν είσαι ακριβώς στη μέση ή παλινδρομείς, είναι το χειρότερο.

pinakio.blogspot.com