Hellenic Business

του Ηλία Καραβόλια

Ελάχιστοι πλέον διαφωνούν  ότι η οικονομική κρίση είναι παγκόσμια. Πολλοί μάλιστα συμφωνούν ότι η αιτία της οφείλεται στη βασική αντινομία του διεθνούς οικονομικού συστήματος “άνοιγμα της ψαλίδας” ανάμεσα στους πραγματικούς μισθούς και την παραγωγικότητα της εργασίας.

Εύκολα αντιλαμβανόμαστε ότι, μετά την εξάπλωση του internet, η ανθρώπινη εργασία μπορεί να παράγει όλο και περισσότερα προιόντα, όλο και περισσότερες υπηρεσίες. Aλλά οι πραγματικοί μισθοί τόσο της μισθωτής όσο και της αυτοαπασχολούμενης εργασίας (μετά την αφαίρεση του πληθωρισμού) μειώνονται σταθερά σ’ όλον τον αναπτυγμένο κόσμο εδώ και 20 με 25 χρόνια, όπως δείχνουν τόσο τα στοιχεία της World Bank όσο και του ΟΟΣΑ. Aυτό σημαίνει, με απλά λόγια, πτώση της αγοραστικής δύναμης -δηλαδή όλο και λιγότερα εμπορεύματα ή υπηρεσίες μπορούν να αγοραστούν, ενόσω όλο και περισσότερα μπορούν να παραχθούν.

Και φυσικά, τότε είναι που λειτουργεί η μακραίωνη και πάντα… μαγική λύση από την πλευρά των μεγάλων πιστωτών (τράπεζες), ένα σχεδόν φαντασιακό σημείο ισορροπίας προσφοράς και ζήτησης: σε δανείζουμε για να αγοράσεις αυτά που δεν μπορείς να αγοράσεις με τον ιδρώτα σου. Ουσιαστικά, μια ατέρμονη οφειλή μεταβιβάστηκε στις μάζες των καταναλωτών, μια νοητή  παράταση χρόνου αποπληρωμής των χρεών, ώστε και οι επιχειρήσεις να μπορούν να πουλάνε ένα τουλάχιστον μέρος απ’ αυτά που παρήγαγαν και, φυσικά, οι επιθυμίες που πλάθει η διαφήμιση να ικανοποιούνται…

Όμως ο μηχανισμός του χρέους είχε και έχει ημερομηνία λήξης. Η φούσκα των ανακυκλούμενων χρεών άρχισε το καλοκαίρι του 2007 στις HΠΑ και στην Aγγλία, και κορυφώθηκε το φθινόπωρο του 2008 (κατάρρευση Lehman Brothers). Μαζί με το σκάσιμό της, άρχιζαν σχεδόν να αποκωδικοποιούνται οι βασικές μηχανές που διαχειρίζονταν αυτό το κόλπο, δηλαδή οι μηχανές των παραγώγων και τον μοχλεύσεων στους ισολογισμούς σε τράπεζες και σε χρηματοπιστωτικούς οίκους.

Όμως πολλά κράτη (συμπεριλαμβανόμενου του ελληνικού) που είχαν στηρίξει πάνω στις τράπεζές τους το βασικότερο μέρος της οικονομικής τους επιβίωσης (ομόλογα), για να στηρίξουν αυτές τις ίδιες τις τράπεζες (στο όνομα του νευραλγικού τους ρόλου στην Οικονομία) τις χρηματοδοτούσαν -και εξακολουθούν αναγκαστικά να το κάνουν.

Και έτσι οι τράπεζες ξαναδανείζουν τα κράτη, φτιάχνοντας ένα επικίνδυνο ζευγάρι χορού, χωρίς τακούνια, σε κακό πάτωμα...

Ας μην γελιόμαστε άλλο, η βασικότερη έγνοια απ’ το 2009 και μετά, σ’ όλον τον αναπτυγμένο κόσμο, είναι η σωτηρία των τραπεζών και όχι η δημοσιονομική εξυγίανση όπως θέλουν να μας κάνουν να πιστέυουμε οι πολεμικές κραυγές των πολιτικών.

Tο  δημόσιο χρέος κάθε χώρας έχει απλώς τοποθετηθεί στο κέντρο των ελιγμών: είναι το βασικό εργαλείο, ο μοχλός, στο να γίνει η εργασία ακόμα πιο φθηνή. Έτσι, μόνο τα περιθώρια κερδοφορίας, που φυσιολογικά ακολούθησαν τον διαχρονικό νόμο της ‘πτώσης του ποσοστού κέρδους’ σε πολλούς κλάδους, μπορούν να ανεβούν ξανά. Αρκεί όμως να μην υποχωρήσει εν τω μεταξύ η ζήτηση διεθνώς, λόγω της μειωμένης αγοραστικής μας δύναμης, που είναι το αποτέλεσμα της φθηνής εργασίας…

Τόσο απλός είναι ο μηχανισμός ανισορροπίας στην Οικονομία…