Hellenic Business

Φαίνεται πως η τεράστια διόγκωση του ελληνικού χρέους όχι μόνο παραμένει αειθαλής ως φαινόμενο, αλλά και "άτρωτη" ες αεί, παρά τις θυσίες του Έλληνα φορολογούμενου. Αλλεπάλληλα πακέτα έκτακτων μέτρων με αυξήσεις φόρων, χαμηλές ή μηδενικές αυξήσεις στους μισθούς και περικοπές δαπανών, έχουν επιβληθεί τις τελευταίες δύο δεκαετίες στην Ελλάδα για τη μείωση του ελλείμματος του προϋπολογισμού και του δημοσίου χρέους, μα το αποτέλεσμα παραμένει απογοητευτικά σαθρό: Το χρέος ήρθε για να μείνει ως καρκίνωμα στην ζωή μας και συνάμα κατάρα για τα παιδιά μας και τα παιδιά των παιδιών μας.

Μέτρα, μέτρα και πάλι μέτρα!

Πρόκειται για μέτρα που αφορούσαν στην επιβολή έκτακτων εισφορών στα εισοδήματα και την ακίνητη περιουσία, αυξήσεις στους συντελεστές του ΦΠΑ αλλά και των φόρων στα καύσιμα. Τα φορολογικά αυτά μέτρα περιλαμβάνονταν σε πακέτα περιοριστικής πολιτικής σε μισθούς και συντάξεις, προσλήψεων και σε άλλες κατηγορίες δαπανών του δημοσίου.

Ωστόσο, αν και ο στόχος των εκάστοτε υπουργών Οικονομικών ήταν με τις συγκεκριμένες πολιτικές να μειωθεί το έλλειμμα και το δημόσιο χρέος, κάτι τέτοιο, δεν επετεύχθη, όπως δείχνει ή σημερινή κατάσταση της ελληνικής οικονομίας. Και αυτό καθώς παρά τα μέτρα στο διάστημα αυτό αυξήθηκαν σημαντικά οι κρατικές δαπάνες και δεν περιορίσθηκε η φοροδιαφυγή που θα μπορούσε να καλύψει την διόγκωση των κρατικών πιστώσεων.

Επιχειρούμε σήμερα μια καταγραφή βασικών πακέτων μέτρων που ανακοινώθηκαν από το 1992 μέχρι πρόσφατα, διάστημα στο οποίο διογκώθηκε το δημοσιονομικό πρόβλημα της χώρας.

Τα έκτακτα φορολογικά μέτρα του 1992

Με τον προϋπολογισμό του 1992 οι υπουργοί Εθνικής Οικονομίας κ.Ευθύμιος Χριστοδούλου και Οικονομικών κ.Ιωάννης Παλαιοκρασσάς ανακοίνωσαν δέσμη μέτρων για τη μείωση του ελλείμματος.

Ειδικότερα:

Άλλαξε η φορολογική κλίμακα έτσι ώστε εισόδημα 1.000.000 δραχμών να έχει μηδενικό συντελεστή, το επόμενο 1.500.000 συντελεστή 5%, το επόμενο 1.500.000 συντελεστή 15% και τα επιπλέον 3.000.000 δρχ 30%. Ειδικά για το 1992 και 1993 καθιερώθηκε ανώτατος προσωρινός συντελεστής 40% για εισοδήματα άνω των 7.000.000 δρχ.

Καταργήθηκαν επίσης όλες οι απαλλαγές εκτός από τις δαπάνες ιατρικής και νοσοκομειακής περίθαλψης, τους τόκους δανείων, τις δωρεές και τα έξοδα για συντήρηση κατοικίας ενώ καθιερώθηκαν εκπτώσεις όχι από το εισόδημα αλλά από το ποσό του φόρου

Όσον αφόρα την εισοδηματική πολιτική η τότε κυβέρνηση της ΝΔ ανακοίνωσε τη μη καταβολή αυξήσεων στους μισθούς στο Δημόσιο και τον ευρύτερο δημόσιο τομέα και τη χορήγηση από 1/1/1992 μόνο του ποσού των 9.000 δραχμών ως πρώτη δόση του επιδόματος των 18.000 σε 164.000 υπαλλήλους. Για τους συνταξιούχους ανακοινώθηκε η καταβολή αύξησης 3% από 1ης Ιανουαρίου και 3% από 1ης Ιουλίου

Με εξαίρεση την Ολυμπιακή Αεροπορία και τα ΕΛ.ΤΑ τα τιμολόγια των δημοσίων επιχειρήσεων και οργανισμών αυξήθηκαν 7%.Τα εισιτήρια εσωτερικού της Ολυμπιακής Αεροπορίας αυξήθηκαν κατά 15% και των ΕΛ.ΤΑ επίσης 15%.

Επιβλήθηκε επίσης έκτακτη εισφορά σε όλα τα σπίτια, καταστήματα και γραφεία πάνω από 50 τετραγωνικά μετρά με σκοπό να εισπραχθούν συνολικά 50-60 δισ. δραχμές. Η εισφορά κλιμακώθηκε ανάλογα με τα τετραγωνικά μέτρα και για ακίνητα πάνω από 1000 τετραγωνικά μέτρα ξεπέρασε το 1.000.000 δραχμές.

Τον Αύγουστο του 1992 επιβλήθηκαν έκτακτα μέτρα για τον περιορισμό των μεγάλων αποκλίσεων που είχαν σημειωθεί στο έλλειμμα του προϋπολογισμού του ίδιου έτους. Πρόκειται για ένα πακέτο μέτρων στο επίκεντρο του οποίου ήταν η αύξηση κατά 50 δραχμές το λίτρο στην τιμή της βενζίνης λόγω αύξησης του φόρου

Ειδικά όσον αφορά τα καύσιμα η αύξηση της φορολογίας προκάλεσε σημαντική αύξηση της τιμής τους ως 50 δρχ. το λίτρο.

Αναλυτικότερα σύμφωνα με τις διατάξεις του νομοσχεδίου που είχε κατατεθεί στη Βουλή τον Αύγουστο του 1992:

- Η τιμή της βενζίνης σουπερ αυξήθηκε στις 195 δρχ. το λίτρο από τις 145 δρχ.

- Η τιμή της απλής και της αμόλυβδης αυξήθηκε στις 180 δρχ. το λίτρο από 130 δρχ.

- Η τιμή του πετρελαίου κίνησης αυξήθηκε στις 130 δρχ. από 100 δρχ.

- Η τιμή του πετρελαίου για θέρμανση διαμορφώθηκε στις 120 δρχ. από 100 δρχ.

- Ο συντελεστής 36% του ΦΠΑ καταργήθηκε και τα είδη που φορολογούνταν με το συντελεστή αυτό μετατάχθηκαν στον τότε κανονικό συντελεστή 18%.

- Τα ΙΧ αυτοκίνητα, τα σχολικά είδη, πρώτες ύλες, μηχανήματα κ.α.μετατάχθηκαν από το χαμηλό συντελεστή 8% στον κανονικό 18%.

- Η επιβάρυνση των ΙΧ αυτοκίνητων από τη μετάταξη τους σε υψηλότερο συντελεστή ΦΠΑ περιορίστηκε σε 3,5 ως 4 ποσοστιαίες μονάδες με ανάλογη μείωση του ειδικού φόρου κατανάλωσης.

- Επιβλήθηκε ειδικός φόρος κατανάλωσης στα αντιρρυπαντικά φορτηγά αυτοκίνητα

- Στα τσιγάρα μειώθηκε ο ΦΠΑ από 36% στο 18%, αλλά επιβλήθηκε ειδικός φόρος κατανάλωσης 57%, και έτσι οι τιμές των τσιγάρων αυξήθηκαν κατά 10 δρχ. το πακέτο

- Το ίδιο έγινε και με τα οινοπνευματώδη ποτά (ουίσκι, τζιν κλπ.), που ακρίβυναν μέχρι και 25 δρχ. το μπουκάλι.

- Αυξήθηκε από 10 σε 15% η φορολογία στους τόκους από καταθέσεις.

Τα έκτακτα φορολογικά μέτρα του 1998

Το 1998 ανακοινώθηκε πακέτο μέτρων για την αναδιάρθρωση της ελληνικής οικονομίας και τη δημοσιονομική της προσαρμογή στο πλαίσιο της ένταξης της δραχμής στους μηχανισμούς συναλλαγματικών ισοτιμιών του Ευρωπαϊκού Νομισματικού Συστήματος.

Τα μέτρα παρουσιάστηκαν από τον υπουργό Εθνικής Οικονομίας και Οικονομικών κ. Γιάννος Παπαντωνίου, και ήταν:

- Ο περιορισμός των επιδοτήσεων σε ιδιωτικές επιχειρήσεις και των επιχορηγήσεων σε δημόσιες επιχειρήσεις για εξοικονόμηση 100 δισ. δρχ.

- Ο περιορισμός του ελλείμματος στο Πρόγραμμα Δημοσίων Επενδύσεων κατά 100 δισ. δρχ. και πλέον.

- Η μείωση του ελλείμματος της κοινωνικής ασφάλισης κατά 100 δισ. δρχ. το 1992 και κατά 250 δισ. τα επόμενα δυο χρόνια με τον περιορισμό της σπατάλης.

- Η διευθέτηση του χρόνου εργασίας σε ετήσια βάση, ώστε να υπάρξει ευελιξία στην αξιοποίηση του εργατικού δυναμικού (πιθανότατα με την εφαρμογή του ελαστικού ωραρίου και άλλων μεθόδων).

- Η καθιέρωση της μερικής απασχόλησης στο δημόσιο.

- Η ενίσχυση του θεσμού των συλλογικών διαπραγματεύσεων σε τοπικό και επιχειρησιακό επίπεδο.

- Η αναθεώρηση των κανονισμών για το προσωπικό στις δημόσιες επιχειρήσεις με στόχο να αυξηθεί η παραγωγικότητα.

- Η ιδιωτικοποίηση έντεκα δημόσιων επιχειρήσεων και τριών έως τεσσάρων τραπεζών που ελέγχονταν από το κράτος. Οι τράπεζες ήταν η Κρήτης, Μακεδονίας-Θράκης, η Κεντρικής Ελλάδος και η Ιονική.

- Ο περιορισμός της εισφοροδιαφυγής στην κοινωνική ασφάλιση, η νομιμοποίηση των παράνομων ξένων εργατών με καταβολή εισφορών κοινωνικής ασφάλισης, η συγχώνευση επικουρικών ταμείων, ο περιορισμός διοικητικών και ιατροφαρμακευτικών δαπανών.

- Ο περιορισμός της απασχόλησης των συνταξιούχων

- Η μερική απελευθέρωση των διαθεσίμων των ταμείων που είναι πλεονασματικά, ώστε να τα διαχειρίζονται οι διοικήσεις τους.

- Η αναδιάρθρωση του όλου συστήματος κοινωνικής ασφάλισης με αλλαγές στα όρια συνταξιοδότησης και άλλη σχέση συντάξεων και εισοδημάτων, ώστε να γίνει ο τομέας κοινωνικά δικαιότερος.

- Η εξυγίανση των ζημιογόνων επιχειρήσεων του Δημοσίου (Ο.Α, ΟΣΕ, ΕΛΤΑ, Συγκοινωνίες) με αναθεώρηση των κανονισμών προσωπικού, μετατάξεις πλεονάζοντος προσωπικού και σύναψη στρατηγικών συνεργασιών με εγχώριες και ξένες εταιρίες).

- Αυστηρή εισοδηματική πολιτική με αυξήσεις 2,5% και πολιτική για προσλήψεις με την αναλογία ένας διορισμός για κάθε πέντε αποχωρήσεις,

Τα έκτακτα φορολογικά μέτρα του 1999

Ένα νέο πακέτο μέτρων πήρε το επόμενο έτος, το 1999, η τότε κυβέρνηση του Πασοκ για τον περιορισμό των δαπανών του προϋπολογισμού. Τα μέτρα ήταν:

- Η συγκράτηση των επιχορηγήσεων όλων των φορέων στα επίπεδα που προβλέπονταν στο φετινό προϋπολογισμό.

- Η συμπίεση των λειτουργικών δαπανών των υπουργείων και των φορέων (νοσηλευτικών ιδρυμάτων, εκπαιδευτικών ιδρυμάτων, αθλητικών κέντρων κ.λπ.) για φως, νερό, τηλέφωνο και άλλες δαπάνες της κατηγορίας αυτής.

- Ο περιορισμός των προσλήψεων με βάση την αρχή μια πρόσληψη για κάθε πέντε αποχωρήσεις.

- Η θέσπιση ανώτατου ορίου πιστώσεων σε κάθε υπουργείο.

- Η αξιοποίηση της περιουσίας των επιχορηγουμένων φορέων.

- Η περικοπή των προγραμμάτων των υπουργείων και φορέων, χαμηλής προτεραιότητας.

- Η διατήρηση των αποθεματικών δαπανών μόνο για την κάλυψη έκτακτων αναγκών.

- Η υποβολή αναλυτικών προϋπολογισμών από όλους τους φορείς όπου θα εξηγείται ο προορισμός της κάθε κατηγορίας δαπανών.

- Η χρονοκατανομή των πιστώσεων για καθένα από τα τέσσερα τρίμηνα του έτους, ώστε να είναι εφικτός ο έλεγχος τους.

- Η αποτίμηση και αξιολόγηση της σκοπιμότητας (κόστους και οφέλους) διαφόρων δραστηριοτήτων των φορέων.

- Ο αυστηρός έλεγχος των επιδομάτων πρόνοιας που δίνονται από τις νομαρχίες.

- Η δραστική μείωση των δαπανών για υπερωρίες.

- Ο περιορισμός των δαπανών αποζημίωσης για συμμετοχές υπαλλήλων σε συμβούλια και επιτροπές.

- Η μείωση των δαπανών για υπηρεσιακές μετακινήσεις.

Το Επικαιροποιημένο Πρόγραμμα Σταθερότητας και Ανάπτυξης του 2004 - 2007

Με το Επικαιροποιημένο Πρόγραμμα Σταθερότητας και Ανάπτυξης της Ελλάδας (2004-2007) ο τότε υπουργός Εθνικής Οικονομίας κ Γιώργος Αλογοσκούφης είχε ανακοινώσει σειρά νέων φορολογικών και άλλων μέτρων για τη μείωση του ελλείμματος. Οι επιβαρύνσεις αφορούσαν κυρίως την αύξηση των συντελεστών του ΦΠΑ και ειδικών φόρων κατανάλωσης:

Τα μέτρα αυτά ήταν:

-Για τα τσιγάρα: η επιβολή Ελάχιστου Ειδικού Φόρου Κατανάλωσης (ΕΕΦΚ) με ποσοστό 65% επί του ειδικού φόρου κατανάλωσης της πλέον ζητούμενης κατηγορίας τιμής.

-Για τα αλκοολούχα ποτά: η αύξηση του Ειδικού Φόρου Κατανάλωσης για τα αλκοολούχα ποτά κατά 20%. Η αύξηση της επιβάρυνσης περιορίστηκε στο μισό για το ούζο, το τσίπουρο και την τσικουδιά, καθώς και για τα αλκοολούχα ποτά που καταναλώνονται στα Δωδεκάνησα.

-Για τους συντελεστές ΦΠΑ: η αύξηση τους κατά μία μονάδα σε 19%, 9% και 4,5% (έναντι 18%, 8% και 4% αντίστοιχα).

Πακέτο μέτρων για να να μειωθεί το έλλειμμα του προϋπολογισμού το 2009

Πακέτο μέτρων για να μειωθεί το έλλειμμα του προϋπολογισμού ανακοίνωσε το 2009 και υπουργός Οικονομίας και Οικονομικών κ. Γιάννης Παπαθανασίου παράλληλα με ενισχύσεις σε χαμηλόμισθούς.

Ανακοίνωσε ότι στους δημοσίους υπαλλήλους που το εισόδημά τους έφθανε τα 1500 ευρώ στις 31/12/2008, θα δοθεί εφάπαξ βοήθημα 500 ευρώ. Στους μισθωτούς που το εισόδημά τους ήταν από 1.500-1.700 ευρώ, δόθηκε έκτακτο εφάπαξ βοήθημα 500 ευρώ.

Επίσης πάγωσαν οι μισθοί άνω των 1700 ευρώ, ενώ δεν χορηγήθηκαν αυξήσεις στους βουλευτές, τους δικαστικούς και τους γιατρούς. Ανάλογες ρυθμίσεις ίσχυσαν και για τους συνταξιούχους. Σε όσους η σύνταξη ήταν έως 800 ευρώ, δόθηκε εφάπαξ βοήθημα 500 ευρώ. Συντάξεις 800-1.100 ευρώ, δόθηκε εφάπαξ βοήθημα 300 ευρώ.

Ταυτόχρονα επιβλήθηκε έκτακτη οικονομική εισφορά, που ανήλθε στα 1.000 ευρώ για συνολικό ατομικό εισόδημα από 60.000 έως 80.000 ευρώ, στα 2.000 ευρώ για εισόδημα από 80.001 έως 100.000 ευρώ, στα 3.000 ευρώ για εισόδημα 100.001 έως 150.000 ευρώ και 5.000 ευρώ, για όσους έχουν εισόδημα πάνω από 150.000 ευρώ.

Τέλος, για το 2009 επιβλήθηκε κράτηση 5% στο εισόδημα των βουλευτών.